Von Schirach schrijft onderhoudende light verse

Schauprangertum is zo’n onvertaalbaar woord dat ik in een van de verhalen in deze bundel van de Duitse advocaat en schrijver Ferdinand von Schirach tegenkwam. Het heeft betrekking op het exhibitionisme van Stefan Zweig waarvan ik niet eerder had gehoord of gelezen. Ik ben een beetje gaan grasduinen en stuitte op interessante teksten. Zweig steeg in mijn achting, niet omdat hij potloodventer was maar vooral omdat hij er zelf tamelijk luchthartig over deed. Heel anders dus dan de hoofdfiguur uit het verhaal van von Schirach. Zij laat zich leiden door een volstrekt verkeerde aanname met dramatische en onvoorziene gevolgen.

En Thomas Mann herken ik onmiddellijk als von Schirach over hem schrijft: “Een krant schrijft over hem: “Het is het verwonderlijkste leven van deze eeuw, vergelijkbaar met dat van Goethe. Thomas Mann vermeldt in zijn dagboek: ‘Was mij ook al opgevallen‘“. U begrijpt, ik mag die Thomas Mann niet zo.

Premier Fico van Slowakije over de pers: “vuile, anti-Slowaakse prostituee” en journalisten noemde hij ‘slijmerige slangen’ en ‘rioolratten’. De Slowaken hesen hem opnieuw op het schild.

Het bestaan van God is net zo min te bewijzen als het tegendeel, schrijft von Schirach. Maar we hoeven dat tegendeel niet te bewijzen, het heeft zich immers nimmer voorgedaan. God is nog nooit ergens opgedoken, heeft zich nog nooit laten zien, heeft nergens sporen achter gelaten. Alle zogenaamde manifestaties van God zijn ontsproten aan de fantasie van de mens. Wat er niet is en nooit waargenomen kon worden kan men onmogelijk bewijzen noch ontkennen. Beide pogingen zijn vergeefs en obsoleet. Onzinnig ook. Maar daar denkt tweederde van de mensheid toch echt anders over.

De verhalen en anekdotes van von Schirach gaan over mensen die op enig moment in hun leven ingrijpen of een beslissing (moeten) nemen. Soms pakt zoiets goed uit maar vaker ook helemaal niet. Zeker niet wanneer mensen zich al te snel laten leiden door aannames die meer gestoeld zijn op hun eigen vooroordelen dan op enige werkelijkheid. Hoe dan ook, veel van zijn verhalen krijgen een vaak zeer verrassende wending mee.

Von Schirach kan zeker schrijven maar ik zou dit overigens zeer leesbare boekje geen literatuur noemen. Het is eerder light verse. Maar wel heel goede light verse. Het zijn stuk voor stuk onderhoudende verhalen.

Enno Nuy
Maart 2024