Een rasechte politieke actiethriller

Op enkele jaren tijd heeft de Deense auteur Jussi Adler-Olsen zich van nobele onbekende opgewerkt tot 'the hottest kid in thrillertown'. Volkomen terecht overigens, want de vier boeken die zijn 'Serie Q' ondertussen telt, zijn stuk voor stuk degelijke thrillers die getuigen van vakwerk met maatschappelijke relevantie. Net zoals gebeurde bij Dan Brown en ook volop aan de gang is met onder andere Harlan Coben, worden, surfend op deze golf van succes, de oudere boeken nu ook gretig op de markt gegooid. Nadat eerder al Het alfabethuis en De bedrijfsterrorist als duoboek verschenen, is het nu de beurt aan het uit 2006 stammende Het Washingtondecreet.

In dit meer dan zeshondervijftig bladzijden tellend werk stelt de auteur zichzelf de vraag wat er kan gebeuren als een president de wetten misbruikt die in uitzonderlijke situaties het congres buitenspel kunnen zetten en die ingevoerd werden na de aanslagen van 11 september 2001. Of anders geformuleerd: wat als de USA gaat slapen als een democratie en wakker wordt als een dictatuur? Jussi Adler-Olsen vertelt dit verhaal vanuit het gezichtspunt van een aantal mensen uit de entourage van de kersvers verkozen president.

Als de tweede vrouw van Bruce Jansen, de kersverse president, vermoord wordt bij aanvang van het grote feest ter ere van zijn verkiezing, trekt de man zich terug, om pas boven water te komen als het moment is aangebroken om zich te installeren in het Witte Huis. Vrijwel meteen maakt hij werk van zijn enige beleidspunt: het land zo snel mogelijk veilig maken. Wapens en munitie moeten worden ingeleverd, de doodstraffen worden aan de lopende band zo snel mogelijk uitgevoerd en betogingen en rebellerende acties worden bloedig onderdrukt. Terwijl de Verenigde Staten van Amerika meer en meer beginnen te lijken op het Rusland van vijftig jaar geleden, vraagt iedereen zich af of de president nog wel bij zijn volle verstand is. Maar het klimaat van angst weerhoudt iedereen ervan te reageren. Bijna iedereen, want Doggie Rogers, wiens vader als opdrachtgever voor de moord op de vrouw van Bruce Jansen veroordeeld werd tot de doodstraf, wil er alles aan doen om zijn executie die met rasse schreden dichterbij komt, te voorkomen door de onschuld van haar vader te bewijzen. Samen met een aantal oude kennissen stapt ze in naam van de democratie op naar haar vroegere werkgever Bruce Jansen, de vierenveertigste president van de USA.

Michael Moore nagelde in 2004 met de documentaire "Fahrenheit 911" de zogenaamde Patriot Act al publiekelijk aan de schandpaal. Maar het is toch wel opmerkelijk dat de eerste misdaadauteur die dit gegeven gebruikt als ruggengraat voor een boek uit Denemarken komt. En het mag gezegd worden, Jussi Adler-Olsen heeft er werkt van gemaakt, want de oplijsting van de markantste punten uit de presidentiële besluiten, de literatuurlijst en de verantwoording die het verhaal volgen beslaan nog eens een tiental pagina's extra.

Het Washingtondecreet begint als een rasechte politieke thriller, maar deint, naarmate de persoonlijke belangen groter worden, uit tot een verhaal vol actie dat eindigt waar Brendan Dubois' apocalyptische thriller De laatste dagen van Amerika zowat begint. De vraag hoe realistisch het beschrevene nu echt is, is mijns inziens niet te beantwoorden, maar de auteur slaagt erin gevoelens van verontwaardiging, machteloosheid en afschuw op te roepen, wat op zich al een verdienste is: dezelfde gevoelens die ook bij Kind 44 van Tom Rob Smith naar boven gehaald werden.

Jussi Adler-Olsen tekent over het algemeen genomen een zeer aannemelijk scenario uit, maar sommige aspecten ervan liggen er zo dik op dat de ervaren thrillerlezer al een en ander kan voorzien. Gelukkig zijn er ook genoeg andere wendingen, de ene al wat geloofwaardiger dan de andere, waarbij de epiloog, na een explosieve ontknoping, in al zijn vredigheid inslaat als een bom.

Ook slaagt de auteur er perfect in zijn verhaal mooi de cirkel rond te laten maken, door een klein groepje mensen in het begin van het boek te introduceren en hen te laten evolueren tot sleutelpersonages, wat getuigt van een mooi stukje plotwerk. Natuurlijk had alles wat compacter gekund. Zo is o.a. het bladzijdenlange discours omtrent de aanduiding van de rechtbank die het proces over de moord op mevrouw Bruce Jansen mag voeren te uitgesponnen, en zelfs overbodig.

Maar de eindconclusie is overwegend positief voor deze 'what-ifthriller', die zich voornamelijk afspeelt in en om het Witte Huis in Washington D.C. en in Virginia, de thuisbasis van zowel de president als Doggie Rogers. Het Washingtondecreet is een totaal ander boek dan de veelvuldig geroemde 'Serie Q', maar kwalitatief zo goed als van hetzelfde niveau.