Lernout & Hauspie op zijn Zweeds

Een schedel die gevonden wordt op een rotseilandje voor de Zweedse kust brengt de plaatselijke bevolking aan het speculeren over de herkomst. De meest geopperde theorie is dat hij afkomstig zou zijn van Bengt Ingemarsson, een man die een aantal jaren geleden als de economische redder van de streek werd binnengehaald, omdat hij plannen had veel geld te investeren in het gebied met het doel de industrie nieuw leven in te blazen. Met een ongekende flair veroverde hij de harten en het geld van de locale bevolking om daarna met de noorderzon te verdwijnen. Louise Rehnström, de plaatselijk officier van justitie, die belast is met het onderzoek naar de schedel, raakt zo gefascineerd door de mysterieuze Ingemarsson, dat ze alles over hem, en zijn zwendel, te weten wil komen.
Het tot stand komen van Labyrint is niet van een leien dakje gegaan, want Mankell begon eraan in 1995. Maar nog voor het voltooid was, gooide hij het roer om en bewerkte het manuscript tot een script voor een tv-serie, die in 1999 daadwerkelijk opgenomen werd. Tijdens een bezoek aan die opnames, stelde de auteur vast dat het werk toch niet volledig aan zijn verwachtingen voldeed, en hij transformeerde het geheel terug naar boekvorm. In die vorm verscheen het in 2000 in het Zweeds. We moesten tot 2007 wachten op de Nederlandstalige editie. Dit werk situeert zich dus ten tijde van het afscheid van Kurt Wallander en het verschijnen van De terugkeer van de dansleraar.
De omvorming van script naar proza is nog duidelijk merkbaar: 243 hoofdstukjes, in lengte variërend tussen twee zinnen en vier bladzijden, in een boek van 247 bladzijden. Als we de lege ruimtes tussen de hoofdstukken wegdenken, halen we zelfs de 200 pagina’s niet, wat zelfs naar Vlaamse en Nederlandse maatstaven als een dun boekje beschouwd mag worden Het is bijna absurd om soms wel vier hoofdstukken op een pagina te vinden. Het mag meteen duidelijk zijn dat zulke korte hoofdstukken zich niet lenen tot het uitwijden van lange gedachtegangen en bespiegelingen van de personages. Gevolg is een zeer a-typische Mankell: een boek met weinig franjes, waar je in sneltreinvaart doorheen leest. En laat nu net die vaart er voor zorgen dat de betrokkenheid van de lezer met de teloorgang van een dorp, en sommige van zijn inwoners, gedeeltelijk verdwijnt. De vlotheid creëert namelijk afstandelijkheid en oppervlakkigheid.
Qua personages en locatie verloochent de auteur zijn verleden niet: het verhaal speelt zich af in een klein Zweeds kustplaatsje, de hoofdrolspeelster heeft veel zorgen om haar moeder en haar huwelijk vertoont veel sporen van de dagelijkse sleur. Ook de plot zit weer ingenieus in elkaar, met soms verrassende wendingen. Het verhaal in zijn algemeenheid en sommige van de details vertonen bij vlagen parallellen met hetgeen enkele jaren geleden gebeurde in de streek rond het West-Vlaamse stadje Ieper, tijdens de opkomst en val van het spraakbedrijfje van de heren Lernout en Hauspie.
Met dit werk bewijst Mankell dat hij ook andere boeken kan schrijven dan de reeks over Wallander. Maar die reeks is kwalitatief zo sterk, dat het voor de auteur moeilijk zal zijn nog iets op de markt te brengen dat uit de schaduw van Kurts avonturen zal kunnen treden. Labyrint is een goed boekje, maar geen meesterwerk.