Een goddelijk debuut van een jonge schrijfster

In 2013 won Eliza Robertson de Commonwealth Short Story Prize, in 2017 publiceerde ze haar indrukwekkende debuut Demi-Gods. Met het werk bewijst ze haar kracht voor suggestie en overstijgt ze het cliché 'boy meets girl'-verhaal.  

Het brandpunt van haar debuut vormt de bildung van het hoofdpersonage in een disfunctioneel gezin. Tegen de beginnende vrouwenemancipatie in de jaren '50 schetst Robertson het beeld van de opgroeiende Willa, een kind nog, wanneer haar moeder van partner verandert. In het pakket zitten ook de twee stiefbroers Kenneth en Patrick. Vanaf het begin is duidelijk dat Willa een onnatuurlijke aantrekkingskracht voelt ten opzichte van de sadistische Patrick die door haar jeugd heen een grote invloed op haar zal uitoefenen:

'An energy passed between me and Patrick. At first we only met in windows and pools of water.'

In de openingsscène wordt duidelijk dat hij de overhand heeft in het machtsspel (door zijn geslacht, maar ook oudere leeftijd). Motieven voor zijn sadistische spelletjes zijn er niet of zijn onduidelijk. Wil hij zijn dominantie tonen omdat hij niet door zijn vader wordt geapprecieerd? (“This your son?” “So they say”) Of doet hij de dingen simpelweg omdat Willa ze toestaat? Heel bewust laat de schrijfster het mysterie in het midden, waardoor Willa’s fascinatie voor haar stiefbroer haast tastbaar wordt.  

Dat de schrijfster vaak heel erg snel gaat over de choquerende gebeurtenissen draagt bij tot de sterkte van het boek. Het dwingt de lezer tot nadenken, en vermijdt melodrama tout court. Ook haar stijl past perfect in dit plaatje: haar korte, ritmische zinnen brengen tempo in het verhaal en geven wat niet gezegd wordt evenveel gewicht als wat er staat. Als extraatje zorgt haar taalgebruik voor een poëtische toets, waardoor sommige scènes, hoe gruwelijk ook, een bepaalde schoonheid krijgen.  

Een tweede grote sterkte van dit boek is de correcte weergave van de tijdsgeest. “But I envied Joan this bath of approval. As if she had done her bit now. She had married, she was no longer a burden to Mom or Eugene.” Een vrouw is pas iets waard in het huwelijk, wat meteen ook verklaart waarom Willa’s zus, Joan, zo snel trouwt, met de andere stiefbroer Kenneth nota bene. In het nawoord verklaart Robertson dat ze de archieven in dook om alle details van de fifties correct weer te geven en daarin is ze geslaagd met glans. De lezer zou zich kunnen afvragen of de herinneringen in het boek niet de hare zijn.  

Demi-Gods is zo mooi geconstrueerd, met informatie die kruimelsgewijs wordt achtergelaten, dat het einde komt als het ontwaken uit een roes: abrupt en onvoorspelbaar. Jammer bijna dat de schrijfster er nog een derde deel aan vastknoopt met een grote tijdsprong die de climax tenietdoet. Toch is de keuze verdedigbaar: door te eindigen met een post-Patrick scenario bevrijdt Willa zich (deels) uit zijn greep. Dat kan niet gezegd worden voor de lezer: die blijft nog een tijdje betoverd.