Gemeengoed: gewoon goed

Met Gemeengoed is Ann Patchett (1963) niet aan haar proefstuk toe. Eerder won ze de PEN/Faulkner Award en the Orange Prize for Fiction voor haar bekendste boek Bel Canto (2002). Als doorgewinterde schrijfster waren de verwachtingen dan ook hoog voor het familiedrama Gemeengoed. Gelukkig stelt Patchett niet teleur. Met een consistente stijl, naadloze overgangen tussen heden en verleden en nog belangrijker: een buitengewoon menselijk verhaal, weet ze ook met deze roman te overtuigen.

"Het doopfeest nam een wending toen Albert Cousins met gin kwam."

Het boek valt meteen met de deur in huis, want de komst van Albert Cousins is inderdaad slecht nieuws. Het is het begin van de affaire tussen Beverly Keating en Albert Cousins. Twee families die eerst uit elkaar worden getrokken en vervolgens een nieuw samengesteld, maar disfunctioneel gezin vormen. Caroline en Franny: dochters van Fix en Beverly Keating. Albie, Cal, Jeanette en Holly: kinderen van Theresa en Albert Cousins. Zes kinderen die gedwongen worden hun zomers samen door te brengen. Niets hebben ze gemeenschappelijk, behalve het trauma dat hen hun hele leven zal achtervolgen.

Het mysterie dat rond dat trauma hangt, blijft boeien omdat de schrijfster subtiele hints in haar vertelsels inbouwt:

"Niet dat het altijd leuke dagen waren, meestal waren ze niet leuk, maar ze deden dingen, echte dingen en ze werden nooit betrapt."

Eens die puzzel is opgelost, verdwijnt evenwel een groot deel van de spanning. De vraag is dan ook of de schrijfster niet beter een pagina of vijftig met de onthulling gewacht had.

Patchett verdient wel lof voor de manier waarop ze de overgangen van flashbacks naar het heden weet te maken. Ook haar stijl voelt volledig naturel aan. Prachtige vergelijkingen, rake observaties en snelle sfeerschetsing zorgen dat het verhaal nooit aanmoddert. Bovendien zorgt de veelheid aan personages voor voldoende afwisseling. Door de gebeurtenissen van verschillende kanten te belichten, krijgen we een dieper inzicht in wat de personages drijft. En door Patchetts gevatte schrijfstijl blijven de personages altijd herkenbaar, getuige quotes zoals:

"De meeste jaren dachten ze aan elkaars verjaardagen."

Ook al is het origineel in het Engels geconcipieerd, toch valt ook de Nederlandse vertaling van Hi-en Montijn best te pruimen. Het enige spijtige is de vertaling van de titel van het boek. Het Engelse Commonwealth heeft immers meer connotaties dan het Nederlandse 'gemeengoed'. De territoriale betekenis van 'commonwealth' bijvoorbeeld, gaat in het Nederlands volledig verloren. De meeste Britse kolonies hebben immers gestreden voor onafhankelijkheid zoals ook de kinderen van zowel de Keatings als Cousins strijden om een plekje in deze wereld.

Op het einde lijken ze dit bereikt te hebben en de schrijfster eindigt hoe ze begon: met een feest en gin. De kunde waarmee ze ook hier de eindjes aan elkaar knoopt, is karakteristiek voor het hele verhaal. Geen vraag blijft onbeantwoord en ook op het einde ervaren we ondanks het schrijnende van de familiegeschiedenis toch enige voldoening: de meeste hoofdpersonages krijgen de rust die ze verdienen.