Rauwe houthakkers en slordige redacteurs

Aan het begin van de twintigste eeuw, heeft ook Finland te lijden onder de Russische revolutie. Er heerst armoede en repressie. Vanwege de uitzichtloosheid van hun situatie besluit Ilmari, de oudste zoon van het gezin Koski, naar het zuiden van Washington te emigreren waar hij als houthakker in dienst zal treden in Tapiola, aan de oever van Deep River. De jongen wordt sinds zijn jeugd bezocht door geesten die van hem een godvruchtig man hebben gemaakt. Aino, zijn jongere zusje, raakt als jonge tiener overtuigd van het communisme maar moet uiteindelijk Finland ontvluchten. Zij zet koers naar haar broer in de Verenigde Staten. Daar maakt zij kennis met de harde wereld van de houthakkers die worden uitgebuit door vermogende houtvesters. Kolossale oerbossen worden ontdaan van honderd meter hoge bomen. Het werk is gevaarlijk en eist regelmatig een leven. In de houthakkerskampen wordt Aino gesterkt in haar ideeën dat alleen door middel van een revolutie deze ultrakapitalistische maatschappij, waar mensen dienen als productiemiddel, kan worden gemoderniseerd. Het duurt dan ook niet lang voordat zij de eerste stakingen weet te organiseren. Dit tot afgrijzen van Ilmari, die inmiddels in Tapiola een kerk heeft gesticht.

Matti sluit zich jaren later aan bij zijn broer en zus. Deze rebelse geest weet zich in de rauwe houthakkersgemeenschap op te werken en richt na een aantal jaren zelfs zijn eigen houtvesterij op. Na een steekincident is de trotse Fin echter genoopt te vluchten. Daarna lijdt hij zijn leven als vogelvrije, voortvluchtig in de bossen. Toch duurt het niet lang voordat hij grote welstand bereikt.

Marlantes beschrijft gedetailleerd de houtkap en de mini-maatschappij die er heerst op de houtvesterijen. Van de dikste kabel tot de kleinste zaag, je kunt het proces geheel volgen. Helaas duikt die ‘handleiding’ (te) vaak op, waardoor het kan irriteren.
De drie protagonisten zijn sterk uiteenlopende karakters: de godvruchtige Ilmari, de maatschappelijk bevlogen Aino en de rebelse Matti. Het is onontkoombaar dat hun drie levens elkaar blijven kruisen. De ene keer blijkt dat de redding voor (vooral) Aino of Matti, de andere keer leidt het tot onderlinge spanningen. De Rivier (oorspronkelijke titel Deep River) is opgezet volgens de traditie van de great American novel. Marlantes had er goed aan gedaan een paar honderd pagina’s over de houtindustrie te kappen. Bovendien laat de redactie van het bijna 800 pagina’s dikke boek te wensen over, iets wat de laatste tijd vaker het geval is bij uitgeverij Meulenhoff. Missers als onderstaande heb ik echter niet eerder gezien:

“De volgende ochtend pakte Aino haar weekendtas toen het nog donker was. … Ze keek toe terwijl Alma de kommen voor de kinderen op tafel zette, met de lepels ernaast.” Let op: het is vroeg in de morgen, de kinderen liggen nog op bed. De volgende zin sluit op de vorige aan: “Ze zouden door het donker naar de school in Tapiola liepen. Zodra ze thuiskwamen, hielpen de meisjes…”

Het is duidelijk dat hier tekst ontbreekt, en wel de hele schooldag van de meisjes, die op andere plaatsen gedetailleerd beschreven wordt. Zijn hier slechts enkele zinnen verloren gegaan? Een hele alinea of misschien wel een pagina? Met deze uitgave doet uitgeverij Meulenhoff de auteur ernstig tekort en dat is jammer, want ondanks de bezwaren is De Rivier een prachtig familieverhaal in de context van de fysieke, sociale en economische aspecten van zo’n honderd jaar geleden in een grotendeels onontgonnen omgeving.