Een onthutsend verhaal...

De negentiende-eeuwse kop-hals-rompboerderij Schokland heeft ruim honderdvijftig jaar weer en wind getrotseerd als zij uiteindelijk barsten begint te vertonen. Dat ligt niet aan achterstallig onderhoud of een zwakke fundering, het is te wijten aan de gevolgen van gaswinning. De ene na de andere historische hoeve bezwijkt op het Hogeland van Groningen. De drie bewoners van Schokland, opa Zwier, dochter Trijn en kleindochter Femke zien met lede ogen aan hoe er steeds meer scheuren in de muren verschijnen. Ondertussen proberen zij gedrieën het boerenbedrijf met een koppel van honderd stuks melk- en kleinvee draaiende te houden.

Trijn wil het bedrijf verder uitbreiden, terwijl Femke zich beraadt op een overstap naar de biologische veehouderij. Het liefst zou zij voortgaan met een zogenaamde familiekudde, waar alle koeien tegelijk tochtig worden in het voorjaar en de kalfjes langere tijd bij hun moeder mogen blijven. Van die ideeën moet Trijn weinig hebben, terwijl Zwier bereid is naar zijn kleindochter te luisteren en haar wijst op de uitdagingen die een dergelijk bedrijf te wachten staan. Ondertussen rommelt de aarde voort, komen er dik betaalde experts langs wiens levensdoel eruit bestaat de schade te bagatelliseren. Als iemand de door gaswinning veroorzaakte schade erkent, worden er nieuwe protocollen opgesteld en ontkennen andere schade-experts dat de vergruizende hoeve het gevolg is van de activiteiten van ‘de fakkelaars’.

Buurman Fokko heeft zijn hoeve al moeten verkopen, tegen een spotprijs. Boerderij Wijde Wereld, die hij helemaal in haar oude glorie had teruggebracht, werd onbewoonbaar verklaard en is gesloopt. Sindsdien zwerft hij rond en uiteindelijk belandt hij in zijn Mercedesbusje op het erf van Schokland waar hij een ‘oorlog’ tegen de fakkelaars voorbereidt. Dat brengt extra spanningen teweeg, terwijl die er al genoeg zijn.
Zwier, Trijn en Femke zijn geen praters. Vooral de spanning tussen Trijn en Femke loopt regelmatig hoog op, waarna dochterlief naar de omliggende rietlanden vlucht. Even lijkt buurvrouw Daniëlle haar troost te bieden, maar dat loopt uit op een deceptie. En ondertussen volhardt de overheid in onverschilligheid en laat de bewoners van het ruige land barsten. Multinationals, die moeten gekoesterd worden, wat doen die honderdduizend burgers er nou toe…

Als het niet zo hartverscheurend was, zou ‘Schokland’ een mooie streekroman zijn. Goldschmidt weet echter de bizarre situatie ten gevolge van de gaswinning zo sterk van binnenuit te beschrijven, dat de verontwaardiging van de lezer zienderogen toeneemt. Hoe is het mogelijk dat dergelijke toestanden in een beschaafd land kunnen optreden! En dat terwijl ingenieur Willem Meiborg al in 1960 heeft gewaarschuwd voor de gevolgen van gaswinning. Zijn voorstel een deel van de opbrengsten te reserveren voor schadeloosstelling in de toekomst is er nooit gekomen, Meiborg werd weggehoond. Inmiddels heeft Nederland meer dan 300 miljard euro verdiend aan Gronings gas. Zowel de NAM als de overheid blijven de gedupeerde bevolking traineren door processen jarenlang te laten voortduren en schadeloosstelling op de lange baan te schuiven door middel van juridisch steekspel. Sluwe adviseurs en slinkse consultants vullen hun zakken, malafide aannemers spelen onder een hoedje met de NAM en de gedupeerde bevolking raakt uitgeput. Inmiddels lijden meer dan tienduizend getroffenen aan zware psychische gevolgen, hun levens zijn verwoest.

Met ‘Schokland’ heeft Goldschmidt treffend onder woorden gebracht wat voor een leed de mensen daar, mede door de Nederlandse overheid, wordt aangedaan middels deze sterke roman.