Coming-of-age (in het VS van 1951)

Marcus Messner (1932) groeit op in Newark, als enig kind van een kosjere slager en diens lieve vrouw. Rond zijn achttiende verjaardag krijgt vader visioenen of, beter, wanen dat de jongen zal overlijden. Dat benauwt de zoon dusdanig dat hij in 1951 vanuit de dichtbijgelegen kleine Robert Treat universiteit bij overgang naar het tweede jaar overstapt naar het zevenhonderd kilometer noordwestelijker gelegen Winespeg College. Het is de tijd van de Koreaanse oorlog waarin massa’s militairen, waaronder meer dan honderdduizend Amerikanen, sterven. Eén ding moet Marcus zien te voorkomen: dat hij van de universiteit wordt verwijderd en alsnog als soldaat die oorlog wordt ingestuurd. Daartoe doet hij zijn uiterste best. Ook ten behoeve van zijn sappelende ouders haalt hij uitsluitend tienen, waarmee hij zeker probeert te stellen straks als officier van het front gevrijwaard te blijven.
In deze coming-of-age roman maakt de jonge student kennis met de uitdagingen van het leven: samenwonen met hem niet-welgezinde vreemden, zijn eerste seksuele ervaringen en zijn aversie tegen iedere vorm van religie, wat door de decaan van de universiteit niet wordt geaccepteerd. Bovendien wordt het meisje waarvan hij idolaat is, een blok aan zijn been. Dat het niet goed afloopt, moge duidelijk zijn.

Op pagina 240 staat een lange passage, uitgesproken door Albin Lentz, de verlicht republikeinse president van de universiteit. De man houdt een vermanende redevoering nadat mannelijke studenten zich hebben misdragen, wat tot een nationaal schandaal leidt. Die toespraak doet sterk denken aan de toespraak van de Rotterdamse burgemeester Aboutaleb na de coronarellen in 2020.

“Vonden jullie jezelf dappere krijgers”, aldus Lentz, “omdat jullie in de privésfeer van hun (EW: meisjes) kamers drongen en je hun persoonlijke eigendommen toe-eigenden? Vonden jullie jezelf dappere krijgers omdat jullie spullen wegnamen en vernielden die niet van jullie waren? En diegenen onder jullie die hen hebben aangemoedigd, die geen vinger hebben uitgestoken om hen tegen te houden, die zich hebben verlustigd in mannenmoed, hoe zit het met júllie mannenmoed?”

Heeft Aboutaleb inspiratie gevonden uit deze woorden? Hebben zij hem tot voorbeeld gediend? Eigenlijk doet dat niet ter zake. ‘Verontwaardiging’ is een tijdsbeeld, een verhaal over het harde leven uit de jaren vijftig. En natuurlijk over volwassen worden. Dit boek uit 2008 is nog altijd een aanrader.