Schurende symboliek met haken en ogen

Lisa Weeda (Rotterdam, 1989) is een getalenteerd auteur, scenarist en literair programmamaker. Na een reis naar Oekraïne, het geboorteland van haar grootmoeder, gaf ze een hierover een literair reisverslag uit onder de titel De benen van Petrovski (2016). In 2021 verscheen haar debuutroman Alexandra, die genomineerd werd voor de Libris Literatuurprijs 2022 en de Bronzen Uil 2022 won. Oekraïne is een terugkerend onderwerp en thema in haar werk, zo ook in haar tweede roman Dans dans revolutie.

Als de landen Besulia en Tenebria zeven maanden met elkaar in oorlog zijn, verschijnen er in naburige landen ineens lijken in huizen van nietsvermoedende burgers. In badkuipen, onder tafels en in kasten, overal zijn ze te vinden. Ze worden gebracht door een wezen dat in de traditionele Besuliaanse volksverhalen bekend staat als de Notsjnik. Ze kunnen weer tot leven worden gebracht door een oude volksdans te dansen, de svaboda samoverzjenja. Deze dans is te leren via een YouTube-kanaal dat onderhouden wordt door een Besuliaans meisje. Haar oma is nog een van de weinigen die weet hoe de dans gaat en zij leert het aan de duizenden volgers van haar kleindochter. Maar wat te doen met de uit de dood teruggekeerde Besulianen? Ze hebben onderdak nodig, voedsel, werk. Dat maakt het lastig. Daarom worden er body-drop-off centra geopend waar de gevonden lijken tegen betaling naartoe gebracht kunnen worden. Wegkijken is gemakkelijker dan iets doen.

Het is niet zo moeilijk om in dit allegorische verhaal te ontdekken dat het fictieve Besulia staat voor Oekraïne en dat de opduikende lijken symbool staan voor de stroom vluchtelingen naar het Westen. De eerste groepen krijgen een warm onthaal, worden bijna dansend ontvangen. Maar hoe meer er komen, hoe meer de oorlogsmoeheid bij de westerlingen toeslaat en al snel is het enthousiasme eraf. Deze constatering maakt Weeda meer dan terecht en het geeft de lezer een ongemakkelijk gevoel. Echter, de manier waarop de auteur dit verhaal brengt, heeft wel wat haken en ogen, ondanks dat het vlot wegleest.

Er zijn vier verhaallijnen die min of meer achterstevoren in de tijd verteld worden. Toni werkt voor een body-drop-off centrum, brengt haar vrachten zonder emoties naar het centrum, tot ze twee kinderen moet ophalen. Dan zijn er Emma en Sara, die met een lijk in hun appartement zitten en de situatie tot grote schrik van de Notsjnik met veel sarcasme benaderen. Maar er is ook de andere kant, die van de tot leven gewekte doden: Maks en Danylo die veel moeite hebben om zich staande te houden in hun nieuwe leven. En de inwoners van Besulia zelf, die met man en macht om hulp blijven vragen, roepen. Door middel van Anna's YouTube filmpjes wordt de hele wereld de oorlog ingetrokken.

Helaas komen deze vier lijnen niet echt bij elkaar. Het zijn vier nogal verwarrende en oppervlakkige verhalen. De personages blijven vlak en de truc van de sprookjesfiguren en magisch-realistische elementen werkt maar matig. Hierdoor wekt het boek de indruk dat er maar twee kanten zijn: goed of slecht, de overledenen wakker dansen of de lijken laten ophalen. De chronologie werkt ook niet echt mee, het achterstevoren vertellen in de tijd maakt dat je als lezer steeds moet bedenken waar het verhaal zich op de tijdlijn bevindt.

Weeda weet met dit boek wel goed te laten zien waar het precies schuurt. Als je er zelf niet middenin zit, ben je slecht nieuws in het algemeen en oorlogsnieuws in het bijzonder al snel beu. Je gaat wegkijken en het er niet meer over hebben. Maar we weten ook dat dit in de echte wereld veel genuanceerder ligt. We willen echt wel, maar het is dweilen met de kraan open.

Wil jij ook meer en leuker lezen? Lees dan dit boek voor de Hebban Reading Challenge van 2024!

Vink er bijvoorbeeld de volgende checklistcategorieën mee af: 'Lees een mysterieus boek' en 'Lees een gevaarlijk boek'. Meedoen kan via Hebban.nl/challenge.