Gedragen door de muziek
Jan Brokken (Leiden, 1949), gevierd schrijver van reisboeken, romans en literaire non-fictie, schreef al veel over zijn persoonlijke reiservaringen naar allerlei delen van de wereld. Maar hij durfde het nog nooit aan om over zijn ouders te schrijven. Tot nu. In 1935 vertrokken Han en Olga Brokken naar Nederlands-Indië. Hij is dan 25, zij 23. Na een kort verblijf in Buitenzorg (het huidige Bogor bij Jakarta op Java) vertrekken ze naar Makassar op Sulawesi. Han heeft de opdracht vandaaruit onderzoek te doen naar een inlandse islamitische groepering op het eiland Saleier. Han reist veel op en neer naar het eiland en is vaak weken van huis.
Olga vult haar tijd met het leren van de Boeginese en Makassaarse taal. Om meer in contact te komen met de bevolking geeft ze naailes aan de inlandse vrouwen. In 1942 komt een ruw einde aan hun Indische idylle als Han en Olga, dan al ouders van twee jongens, apart van elkaar in een Jappenkamp terecht komen.
Brokken heeft sinds 1990 de brieven in bezit die zijn moeder vanuit Indië naar haar zusje Nora stuurde. Op een dag hoort hij een 'wonderbaarlijk mooi' pianostuk op de radio met de titel 'De tuinen van Buitenzorg'. Gecomponeerd door de Pools/Litouwse pianist Leopold Godowsky. Het is onderdeel van de 'Java Suite'. Het bracht Brokken in een keer terug naar flarden uit de brieven van zijn moeder en het vormde de directe aanleiding voor het schrijven van dit boek.
Brokken begint zijn relaas in ’s Lands Plantentuin in Buitenzorg, dat tegenwoordig de naam Kebun Raya Bogor draagt. Hij bezocht deze prachtige botanische tuinen in 1991. Omdat zijn ouders er vlakbij hebben gewoond in een pension, maar ook omdat hijzelf een enorme liefhebber is van botanische tuinen. Het is dan ook niet vreemd dat er een behoorlijk gedetailleerde beschrijving volgt van deze tuinen, het ontstaan en de verdere geschiedenis er van en hoe het er tegenwoordig bij ligt. Eigenlijk dwaalt Brokken al meteen af van het verhaal van zijn ouders. Dit doet hij ook als het muziekstuk dat hij op de radio hoorde weer ter sprake komt en zelfs als hij wat dichter bij zijn ouders komt en het heeft over de groepering die zijn vader in opdracht van de Nederlandse overheid moet onderzoeken. Allemaal reuze interessant en zeker door zijn prettige schrijfstijl goed te volgen.
'De gamelan heeft een andere dan de westerse stemming en hanteert de microtonale toonschaal. Hoe dat precies zit besprak Godowsky in Bandoeng met Paul Seelig (van oorsprong Duits componist 1876-1945, EW). Hij liet zich ook door Seelig de verschillende ritmes van de Hindoe-Javaanse dansen uitleggen, want gamelan is theatermuziek, bedoeld om de dans- en wajangvoorstellingen te begeleiden.'
Maar de lezer moet geen letterlijke weergaven verwachten van de brieven die Brokken van zijn tante Nora kreeg. Natuurlijk citeert hij er wel gedeelten uit maar hij doet dat heel gedoseerd, alsof hij bang is te veel van zijn moeders privacy te schenden. Je kunt je zelfs afvragen of Brokken het allemaal wel wilde weten wat zijn moeder aan haar zusje schreef.
'Terwijl Olga in wat ze uit Indië schreef volstrekt iemand anders was dan mijn moeder. Gretiger, grappiger, ondeugender. Tegelijk staat ze veel dichter bij me. Olga was op haar drieëntwintigste nieuwsgierig tot op het indiscrete af en had een ontembare lust in het leven, in kijken, proeven, luisteren, voelen.'
Brokken geeft de beschrijving van het leven van Han en Olga door er steeds iets over los te laten tijdens de bijna college-achtige stukken die dit boek dragen. Stukje bij beetje krijg de lezer een beeld van het jonge, idealistische stel dat vol goede bedoelingen naar Nederlands-Indië vertrok. Je kunt het Brokken niet kwalijk nemen dat hij steeds afdwaalt, het zijn allemaal onderdelen van het leven wat zijn ouders in Indië hadden en het grijpt allemaal in elkaar, gedragen door de muziek. Als lezer hoef je je er alleen maar aan over te geven.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Evelien Walravens
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
