Een moeder op zoek naar houvast

Na haar debuut Duet is Elders het tweede boek van Ilse Josepha Lazaroms (1979). Zij is schrijver en wetenschapper en doceert momenteel Genderstudies aan de Universiteit van Utrecht. Verder houdt zij zich bezig met essays, wetenschappelijke publicaties en zijn haar boekreviews in verschillende tijdschriften en websites te vinden. Lazaroms woonde lange tijd in de VS maar ook in onder andere Florence, Oslo en Londen. Nu woont ze met haar dochter in Amsterdam.

Na twintig jaar vele omzwervingen over grote delen van de wereld te hebben gemaakt, is een naamloze moeder eindelijk met haar dochter neergestreken in een klein dijkhuisje aan een Nederlandse rivier. Ze wil zich er thuis gaan voelen of toch minstens haar dochter een thuis bieden. Haar hele leven heeft ze gedacht dat ze nergens bij hoorde, ze is een rusteloze eenling die auteurs bestudeert die ook moeder zijn en in hun taal vindt ze houvast. Gedurende een nacht zit ze tussen haar bezittingen. Het is niet veel: dertien dozen en twee koffers. Maar van opruimen komt het nog niet echt. Bij het eerste wat ze uit een doos haalt, komen de herinneringen aan haar zwervende bestaan tot leven en overdenkt ze wat ze heeft achtergelaten en welke keuzes ze heeft gemaakt.

Tijdens het lezen merk je al snel de overeenkomsten van de moeder met het leven van de auteur zelf op. Ook Lazaroms reisde voor haar studies en werk de halve wereld af. En wie haar debuut Duet gelezen heeft zal zien dat er ook veel overeenkomsten zijn tussen de twee vrouwelijke hoofdpersonages uit beide boeken. Maar het is niet noodzakelijk Duet gelezen te hebben om Elders te kunnen volgen. Ook al is het tweede boek een soort vervolg op het eerste, het zijn twee op zichzelf staande romans waarin de nodige autobiografische elementen zijn verwerkt.

De auteur heeft met haar tweede roman een kort maar krachtig boek afgeleverd waarin (alleenstaand) moederschap, je thuis voelen en vrouw zijn in het algemeen de centrale thema's zijn. Het zijn ook de universele thema's die het hoofdpersonage opvallen in de boeken die zij bestudeert, van Virginia Woolf, Sylvia Plath, Anne Sexton. En ook zelf gebruikt ze deze thema's in de teksten die ze probeert te schrijven. De schrijfstijl is bedachtzaam en afgewogen, soms kruipt er angst uit omhoog maar soms ook liefde. De elf hoofdstukken worden onderbroken door tien intermezzo's waarin de moeder even tegen zichzelf spreekt, om zichzelf niet te verliezen, om toch vooral in te zien dat ze de juiste keuze heeft gemaakt door zich eindelijk ergens te settelen met haar dochter. Ze realiseert zich dat hoewel zij zelf nog zoekende is, zij er voor haar dochter moet zijn. Dat zij een houvast moet zijn.

Toch knaagt er wel een klein dingetje in dit boek. De moeder en haar dochter zijn naamloos. Aan de ene kant maakt dit dat ze universeel zijn, dat je jezelf wellicht in hen kan vinden, maar aan de andere kant verdienen ze beiden toch meer in deze wereld. Het ontbreken van namen maakt hen ook afstandelijk, inwisselbaar. Als je je hier wilt wortelen en niet elders, mag je je best ook identificeren. Desalniettemin heeft Lazaroms met haar tweede boek zeker bewezen dat zij gedegen literatuur kan schrijven.

Wil jij ook meer en leuker lezen? Lees dan dit boek voor de Hebban Reading Challenge van 2024!

Vink er bijvoorbeeld de volgende checklistcategorieën mee af: 'Lees een jong boek' en 'Lees een nacht boek'. Meedoen kan via Hebban.nl/challenge.