Zo doen we dat bij ons in de Jordaan

Patty Harpenau (23 maart 1959) is bekend van meer dan veertig boeken over gezondheid, spiritualiteit en meditatie. Daarnaast is zij de oprichter van The Life Foundation, meditatieleraar, kunstschilder en coach. Verder kennen we haar als moeder van de Nederlandse singer-songwriter Dotan. Het land van heimwee is haar eerste roman.    

Benjamin Samuel keert na de oorlog alleen terug uit Auschwitz. Zijn vrouw Rachel en hun zoontje Aaron zullen nooit meer thuiskomen. Totaal ontredderd gaat Benjamin terug naar zijn oude huis aan de Stadhouderskade in Amsterdam. Dit wordt nu bewoond door de familie Van der Schaats, vader Willem, moeder Dien en dochter Liesje die vanuit de Jordaan naar de rijkere buurt zijn vertrokken. Ze nemen Benjamin op in hun gezin en later zal hij met Liesje trouwen. Het is echter een liefdeloos huwelijk, geboren uit noodzaak. Vader Benjamin kampt met nachtmerries over zijn kampverleden en moeder Liesje lijkt niet in staat tot het geven van veel moederliefde. Hun jongste dochter Rachel besluit het verhaal van haar vader te gaan vertellen als ze na zijn dood de sleutel krijgt van een afgesloten lade van zijn bureau waarin ze zijn memoires ontdekt. Er blijkt heel wat te vertellen en het brengt Rachel, die opgegroeid is tot een vrijgevochten en rebelse meid, over de hele wereld. We leren Rachel goed kennen en zien hoe ze haar leven leidt, gedreven door haar vaders Joodse wijsheid en haar moeders Jordanese eenvoud. Haar gevoel van 'hemelwee', het gevoel van nergens echt bij te horen dat ze van haar vader heeft meegekregen, is een belangrijke drijfveer achter haar beslissingen in haar leven.    

De oplettende lezer zal al snel ontdekken dat het haar eigen familiegeschiedenis is die Patty Harpenau hier vertelt. In zes delen komen we te weten wat er allemaal speelt in haar familie, welk geheim er na de oorlog lag te wachten om ontdekt te worden en voor welke keuzes de schrijfster in haar leven kwam te staan. Het zal niet verbazen dat zaken als familiebanden, heimwee, loslaten en verlies belangrijke thema’s zijn in dit verhaal. Het boek is prettig leesbaar maar toch is hier en daar de ervaring van de schrijfster in het schrijven van vooral spirituele boeken merkbaar. Dat geeft het verhaal af en toe iets zweverigs.    

‘En vanuit het niets voelde ik een zachte bries van vreugde in mijn hart ontwaken, alsof ik thuis was zonder thuis te zijn en zowaar verdween de trieste hartklop van hemelwee.’    

Ook de vele namen, waarvan er een gedeelte nog overlap heeft in de verschillende generaties, maken het verhaal soms een beetje warrig, maar de stamboom voorin het boek biedt hier gelukkig houvast.    

Toch is dit een belangrijk boek geworden dat niet zozeer over de oorlog gaat als wel over wat die oorlog met de overlevenden en hun nabestaanden heeft gedaan en nog steeds doet. De impact van die oorlog is veel groter dan die op het eerste gezicht lijkt. Zo zijn velen bijvoorbeeld wel op de hoogte van wat het Project Lebensborn inhield, maar wat dit met de betrokkenen heeft gedaan is op zijn zachtst gezegd schrijnend te noemen, het zal je zeker niet onberoerd laten. 

Verder is het ongelofelijk dapper van Patty Harpenau om haar familieverhaal als basis voor deze roman te nemen. Ze hangt er namelijk wel een behoorlijke portie ‘familiewas’ mee buiten en daar zal niet iedereen blij mee zijn geweest. Maar het verhaal moest nu gewoon verteld worden, het was er klaar voor. Het was er al die tijd al maar het moest alleen nog opgeschreven worden. En om met de woorden van Rachels oma Dien te spreken: Zo doen we dat in de Jordaan.    

‘Gewoon dapper zijn, gedane zaken nemen geen keer en je kunt ze nog altijd vertellen dat ze het lazarus kunnen krijgen. Zo doen we dat in de Jordaan.’