Tussen het oerwoud en de zee

Damaris is bijna veertig en nog altijd kinderloos. Ondanks allerlei drankjes, kruiden en andere probeersels lukt het haar en haar man Rogelio niet om zwanger te worden. Dit knaagt erg aan Damaris, Rogelio lijkt er anders over te denken. Als er eens wat meer geld te besteden is door het arme stel wil hij een stereotoren kopen, Damaris wil hun geld liever in een dure behandeling bij een inlandse dokter steken. Damaris krijgt haar zin maar resultaten blijven uit. Op een dag biedt een buurvrouw haar een zes dagen oude pup aan, de moederhond is dood gevonden op het strand en de vrouw bleef met de puppy’s zitten. De reutjes is ze snel kwijt maar niemand wil het teefje hebben. Maar Damaris wel. Ze noemt het hondje Chirli, de naam die ze anders aan haar dochter zou hebben gegeven. Ze behandelt het als een baby en is erg zorgzaam voor haar. Rogelio ziet het met lede ogen aan. Maar naarmate de hond ouder wordt is ze niet meer zo lief. Ze verdwijnt wekenlang in het oerwoud en laat zelfs haar eigen puppy’s in de steek. De liefde die Damaris eerst in overvloed had voor het teefje verandert langzaamaan in verdriet en woede.

Pilar Quintana (1972) is in de Spaanstalige literaire wereld al een grote naam. De Colombiaanse schreef eerder drie romans en een verhalenbundel. Het teefje is haar vierde roman en daarmee won ze de prestigieuze Premio de Narrative van Colombia waardoor het boek opviel en in het Engels werd vertaald. Voor die vertaling won het ook nog de PEN/translation award. En nu is er dan een Nederlandse vertaling van de hand van Luc de Rooy. Haar vijfde boek Los abismos (The abysses), dat nog niet in het Nederlands verscheen, won in januari 2021 de Premio Alfaguara, een zeer belangrijke prijs voor Spaanstalige boeken, vergelijkbaar met de Booker Prize.

Quintana heeft deze kleine roman gesitueerd in een van de armste gebieden van Colombia, de regio Pacífico aan de Stille Oceaan. Ondanks de nabijheid van de havenstad Buenaventura leven de mensen aan de andere kant van de baai in behoorlijke armoede. Het grootste gedeelte van de bevolking is van Afro-Colombiaanse afkomst en probeert wat geld te verdienen aan het toerisme en het bewaken en schoonhouden van vakantiehuizen van de witte rijken uit de stad. Het omringende oerwoud en de zee geven en nemen en maken dat de bewoners van de rotsachtige kliffen leven tussen hoop en vrees. Een ervaring uit Damaris’ jeugd waarbij Nicolasito, het zoontje van de rijke familie Reyes, het leven laat is iets wat haar leven nog altijd beïnvloedt.

‘Dit oerwoud is afschuwelijk,’ was haar enige uitleg.
Het stikte van de kliffen als deze, met rotsen die onder het slib zaten en het soort golven dat Nicolasito had weggenomen, immense bomen die in stormen met wortel en al omver werden geworpen of die door bliksemschichten in tweeën werden gespleten, aardverschuivingen, giftige slangen en slangen die hele herten doorslikten, vleermuizen die dieren dood lieten bloeden, planten met doorns die zich dwars door een voet heen konden boren en beekjes die tijdens stortbuien opzwollen en alles wat op hun pad kwam met zich meesleurden…’

De rauwe natuur heeft zijn invloed op de bewoners van de streek. De auteur weet dit in het boek te vertalen in korte en stugge dialogen tussen de personages. Maar Quintana is er in dit boek vooral in geslaagd de lezer mee te nemen in de gedachten van Damaris. Ze heeft thema’s als ongewenste kinderloosheid en verlating duidelijk neergezet zonder dat het heel erg sentimenteel wordt. Het is echter wel een beetje zoeken naar de samenhang en chronologie in dit verhaal. Het is niet altijd even duidelijk op welk moment het verhaal zich afspeelt. Maar toch word je geraakt door de eenvoud en de angst die Damaris omringen. Al haar pogingen om uit haar ellende te komen lopen echter niet uit op dat wat je haar zou toewensen.