Van alles net niet
Het is 1885. De bijna dertigjarige Anna Witsen doet niets liever dan zingen en hoopt dan ook toegelaten te worden tot het net opgerichte Amsterdamse Conservatorium. Met steun van de Nederlands-Duitse componist Julius Röntgen weet zij indruk te maken op de toelatingscommissie. Maar ondanks de maatschappelijke veranderingen die overal in de lucht hangen, steekt Anna’s vader een stokje voor de plannen van zijn jongste dochter. Hij kan zeker genieten van haar zangkunsten maar dan wel binnenskamers, het liefst alleen op het familielandgoed Ewijckshoeve in Laage Vuursche.
'Japin heeft zijn verhaal kracht willen bijzetten door zijn schrijfstijl behoorlijk aan te laten sluiten bij die van De Tachtigers.' – Recensent Evelien
Anna verkeert graag en veel in de kringen rondom haar broer Willem in Amsterdam. Hiertoe behoren bekende namen als Verwey, Kloos en van Eeden en deze groep zal later bekend worden als De Tachtigers en makers van het tijdschrift De Nieuwe Gids. In Amsterdam kan zij haar gang gaan, maar vader Witsen laat Anna gedwongen opnemen om haar op het rechte pad te krijgen. Na de opname weet ze naar Parijs te ontkomen en daar groeit zij verder als geoefend zangeres. Maar Anna blijft onzeker op het podium en samen met de machtige arm van haar familienaam zal dit tot haar ondergang leiden.
Arthur Japin (Haarlem, 1956) heeft al een indrukwekkende carrière op zijn naam staan. Hij begon als acteur met rollen in onder andere Onderweg naar morgen, Flodder en Goede tijden, slechte tijden maar ook bij Toneelgroep Centrum en De Nederlandse Opera. In 1987 maakte hij de ommekeer naar het schrijverschap en werd bekend met romans als De zwarte met het witte hart, Een schitterend gebrek, Kolja en Mrs. Degas. Hij kreeg vele prijzen, waaronder in 2004 de Libris Literatuur Prijs en in 2008 de NS Publieksprijs. In november 2022 zat hij 25 jaar in het auteursvak.
Zoals in veel van Japins boeken draait het in Wat stilte wil weer om een historisch personage. Anna Witsen (1855 – 1889) kwam uit een rijke Amsterdamse koopmansfamilie en haar broer Willem werd een redelijk belangrijke kunstschilder. Binnen het gezin speelt het uitoefenen van kunst een grote rol. Vader ondersteunt zijn zoon zelfs financieel in zijn kunstenaarschap en laat ook zijn dochters enig muziekonderwijs volgen. Maar zoals vaak in de 19e eeuw nog het geval was, hadden vrouwen geen inspraak en bestierden de mannen hun leven. Als Anna dan ook te veel uit de band begint te springen, houdt vader Witsen dat, natuurlijk, tegen.
Japin heeft met Anna een tragische heldin willen neerzetten, maar slaagt daar helaas niet volledig in. Hij heeft vooral veel informatie over het leven van Anna weten te halen uit de correspondentie en dagboeken van de leden van De Tachtigers en die van Julius Röntgen, zoals wel duidelijk wordt uit de omvangrijke literatuurlijst die hij heeft geraadpleegd. Maar dit zijn allemaal observaties vanuit mannelijk oogpunt. De drijfveren van Anna over waarom ze zo graag wilde zingen en hoe ze zich daarbij voelde, blijven erg onderbelicht. De verteller in deze roman spreekt dan ook vanuit een mannelijk perspectief.
Japin heeft zijn verhaal kracht willen bijzetten door zijn schrijfstijl behoorlijk aan te laten sluiten bij die van De Tachtigers. Dat is leuk, maar zegt helaas maar weinig over Anna’s belevingswereld. Als de auteur dan ook nog veelvuldig gaat strooien met accenten op lettergrepen die daar echt niet hoeven te staan begint de ergernis toch wel een beetje te groeien.
'Wie zal mij nu hier nog warm houden?' Zij snikte haast. 'Ach Willem, er zijn zoveel mensen die niet kúnnen leven. Maar wanneer je het wel kunt, zoals jij en ik, en dan toch niet leven mógen...'
Japin heeft een mooi tijdsbeeld weten neer te zetten, dit is hem toevertrouwd en daar kunnen we het wel over eens zijn. Maar hij heeft niet te durven kiezen voor een sterkere verhaallijn rondom Anna en legt het accent op de club van De Tachtigers. Daardoor is dit boek veel van alles, maar nog meer van alles net niet geworden.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Evelien Walravens
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
