Ook voor lezers die niet van oorlogsboeken houden

Hoe kan het dat het eerste Auschwitzproces in Duitsland pas in 1963 plaatsvond?
Deze vraag moet Annette Hess zich ook gesteld hebben toen zij besloot om ‘De tolk’ te schrijven.

Annette Hess (1967) is sinds 1998 scenarioschrijfster van onder andere de televisieseries Weissensee en Ku’damm 56. Zij won hiermee diverse prijzen, waaronder twee keer de Deutscher Fernsehpreis.
‘De tolk’ is haar debuutroman.

‘De tolk’ speelt zich af in 1963, Frankfurt, Duitsland. Het eerst Auschwitzproces staat daar op het punt te beginnen.
Eva is tolk Pools. Zij is midden twintig en woont nog bij haar ouders, samen met haar oudere zus en jongere broertje. Zij wordt gevraagd om bij het Auschwitzproces de getuigenverklaringen te vertalen. Zij heeft nog nooit van Auschwitz gehoord en neemt, tegen het advies van haar ouders en aanstaande verloofde Jürgen in, de baan aan. Dit zal niet zonder gevolgen blijven.

In eenvoudige zinnen weet Hess de beklemmende sfeer en kleinburgerlijkheid van de jaren zestig te treffen:
“Jürgen liep de kamer uit. Hij was geagiteerd, kwaad en teleurgesteld. Het besluit om te gaan trouwen was voor hem een hele stap geweest. Hij had zijn weerstand overwonnen en alles in de waagschaal gesteld. En nu keerde ze zich tegen hem. Hij moest zijn aanstaande echtgenote kunnen vertrouwen. Ze moest doen wat hij zei.”

Door de ogen van de naïeve jonge Eva, die de oorlog niet bewust heeft meegemaakt, wordt de lezer geconfronteerd met de gruwelijke getuigenissen van de overlevenden van Auschwitz. De verdachten komen uit alle lagen van de bevolking en het is niet te bevatten dat op het eerste gezicht fatsoenlijke burgers in staat waren tot zulke barbaarse daden. Een groot deel van de Duitse bevolking is tegen het proces. Men wil de oorlog zo snel mogelijk achter zich laten en het verleden laten rusten.

‘De tolk’ houdt niet alleen de nagedachtenis aan de slachtoffers van Auschwitz levend, maar is ook een erkenning voor alle vrouwen die in de jaren vijftig/zestig volgens de toen heersende moraal gedwongen werden om na hun huwelijk hun baan op te zeggen.

Hess heeft een prachtige roman geschreven over ‘bevrijding’ in de ruimste zin van het woord. Dit boek verdient een breed publiek.