Getuigenissen van een gekrenkt volk

De Molukkers is gebaseerd op de televisieserie Molukkers in Nederland: 70 jaar op weg naar huis. Deze titel zegt het al. In 2021 is het 70 jaar geleden dat de Molukkers naar Nederland kwamen. Of om preciezer te zijn, met name de Molukse KNIL-soldaten en hun families die niet meer welkom waren in het Indonesië van Soekarno. Tot hun grote verwondering werden de soldaten uit militaire dienst ontslagen kort na aanmeren van de schepen in Nederland. De families moesten aanpassen aan een nieuw leven in een koud land en werden ondergebracht in woonkampen, waarvan enkele voormalige concentratiekampen waren. De hoop die ze koesterden om weer terug te keren naar huis, werd kleiner met de jaren die verstreken.

Coen Verbraak (1965) interviewt individuen met verschillende achtergronden, uit verschillende generaties. De KNIL-soldaten zelf kunnen jammer genoeg niet meer hun ervaringen delen, maar elk hoofdstuk is er een ander persoon aan het woord en al snel vallen de parallellen op in hun verhalen. De wijze waarop de eerste generatie behandeld is door Nederland heeft een krenking teweeggebracht die nazindert in de latere generaties. In met name de tweede generatie heeft dat een explosieve uiting van onvrede teweeggebracht, met gijzelingen en kapingen die in het collectieve Nederlandse geheugen gegrift staan. Verbraak wil door deze getuigenissen mede de ogen openen van onze generaties en de achtergrond blootleggen van het gebeurde.

De Molukkers is geschreven in een sobere stijl. Verbraak heeft de interviews neergepend in een rechttoe rechtaan, journalistiek aandoende bewoording. Door de korte hoofdstukken in combinatie met deze onomwondenheid, leest het boek vlot, maar is het met name de inhoud die de lezer geboeid moet houden. Het taalgebruik staat daar dan ook volledig van in het teken en voelt minder levendig aan dan je zou hopen. Een positief punt is zeker de lengte van het boek, want door voorgaande bemerkingen en het feit dat er in elke getuigenis gelijkenissen te vinden zijn, hoeft er niet nog meer gezegd te worden. Nu heeft de lezer de kans om van begin tot eind de aandacht er bij te houden.

Het is mooi om na het lezen van De Molukkers beeldmateriaal te bekijken. De vierdelige serie is nog te bekijken via NPOstart en daarnaast is er een interessant nagesprek te zien via YouTube. Je krijgt op die manier ook een goed beeld bij auteur en programmamaker Coen Verbraak. Deze duizendpoot studeerde als historicus af aan de Rijksuniversiteit Groningen en werkte daarna als maker van radio- en televisieprogramma’s. Hij schrijft ook artikelen en er zijn ook al meerdere boeken van zijn hand verschenen. Dat doet hij allemaal uiterst succesvol want hij won prijzen voor met name zijn interviews, geschreven of gefilmd.

De Molukkers is een deel van het Nederlandse culturele erfgoed en een goed geschreven mustread voor iedereen. Luister naar wat deze bevolkingsgroep te vertellen heeft, hoe zij de Nederlandse samenleving ervaren en hoe zij tegenover de radicalisering uit de jaren 70 staan. Misschien levert deze kennis net een stukje begrip op voor de gijzelingsacties die toen plaatsvonden. Toch is het niet het hoofddoel van Verbraak om lezers om te praten of te overtuigen. Hij lijkt als doel te hebben om een luisterend oor en een publiek te bieden aan een groep mensen die een bijzonder verhaal te vertellen hebben.