Een mooie collage van individualiteit en cultuur
Dieren en mensen zijn al eeuwenlang met elkaar verbonden. Soms op een positieve manier, soms op een vreemde, minder positieve manier. Niettemin sluipt er bij nauw contact altijd wat van het dier in de mens, en misschien omgekeerd van de mens in het dier. Die uitwisseling geeft voldoende stof om in verhalen te verpakken en dat is precies wat Elena Passarello doet.
De spreeuw van Mozart bevat dus verhalen over bijzondere dieren. Niet zomaar verhalen zoals je die in andere boeken, zoals bijvoorbeeld Paarden vliegen businessclass, leest. Nee, Passarello bekijkt geen diersoorten maar individuele dieren en ze begeeft zich met haar verhalen op het terrein van de filosofie, wat voor een mix zorgt van waargebeurde feiten, fantasie en levensbeschouwingen. Zeker aan het begin van deze bundel is dat duidelijk voelbaar én leidt het tot verwarring omdat je er toch aan moet wennen.
Passarello houdt een chronologische volgorde aan in haar vertelsels. Ze start met een verhaal over Yuka, de mammoet die in 2010 door jagers werd ontdekt in Siberië. Deze uiterst goed bewaarde mammoet vormt de kapstok waaraan de auteur een reeks mijmeringen over de tijd ophangt.
'Omdat taal oneindig veel jonger is dan zowel denken als ervaren, betekent "wolharige mammoet" voor een menselijk brein eerder zoiets als tijd. Het betekent misschien zlefs meer tijd dan "tijd" tijd betekent, want de kans dat een brein een spanne van jaren kan bevatten is lachwekkend klein.'
De 'oudere' verhalen staan verder van de belevingswereld van de lezer af en dat zorgt voor een versterking van het bevreemdende effect van die eerste bladzijden. Naarmate je meer dieren hebt leren kennen en je meer en meer in de huidige tijd terechtkomt, treedt er een gewenning en hérkenning op waardoor je meer gaat genieten van de inhoud van het boek én de stijl van Passarello.
Alle dieren die besproken worden in De spreeuw van Mozart hebben een heel eigen verhaal en zijn totaal verschillend. Dat gegeven laat Passarello goed terugkomen door middel van haar schrijfstijl. Elk hoofdstuk wordt op een andere manier benaderd, waardoor je telkens moet wennen. Het meest opmerkelijke verhaal qua stijl is dat van Koko de gorilla. In de beperkte woordenschat die Koko machtig heeft, laat de auteur de aap een grap vertellen, iets wat een bijzondere leeservaring oplevert. Het is niet makkelijk om te lezen, maar het is origineel en het intrigeert.
'Vader-gorilla, Moeder-gorilla, Baby-gorilla honger. Werk moeten.
Snor-man zeggen: "Werk wat?"
Vader-gorilla zeggen: "Echt samen show. Nette show. Goede oefening. Lichten uit goed."'
Terugkerende elementen zijn er genoeg te vinden in de vorm van de verweving van cultuur en collectieve geschiedenis met de verhalen van het individuele dier. Deze maken De spreeuw van Mozart erg interessant, omdat je het gevoel hebt iets te leren over niet-diergerelateerde onderwerpen. Een voorbeeld is te vinden in het verhaal over de olifant Jumbo II, waar de geschiedenis van elektriciteit en in het bijzonder Thomas Edison in wordt verwerkt.
'Als jongen viel Thomas Edison baanwachters lastig bij het spoorwegstation waar hij kranten en snoep verkocht. Hij wilde weten hoe elektriciteit via draden boodschappen overbracht.'
Elena Passarello volgde literaire opleidingen aan de universiteiten van Pittsburgh en Iowa, met de focus op non-fictie. Ze schrijft voornamelijk essays en die verschijnen in verschillende media, waaronder The New York Times. Voor De spreeuw van Mozart kreeg ze in 2018 een Oregon Book Award. In het Engels is de titel Animals Strike Curious Poses, uit het nummer 'When Doves Cry' van Prince. In de Nederlandse vertaling is gekozen voor de titel van één van de verhalen. De vertaling is in handen van Ineke van den Elskamp. Zij heeft de uitdaging gekregen om alle nuances van de stijl Passarello goed weer te geven en dat is zeker gelukt. Ze heeft ruimte gelaten voor de eigenheid en het karakter van elk verhaal.
De spreeuw van Mozart is door de uitdagende stijl en de beschouwende invalshoek, geen makkelijk boek om in te komen. De keuze van de eerste verhalen is daar mede bepalend in, want de latere verhalen zijn veel smakelijker en toegankelijker, en dan lijk je ook veel sneller te gaan lezen. Gelukkig maar, want het geheel is een uiterst interessante collage van individualiteit en cultuur. Niet zozeer enkel een boek voor de ultieme dierenliefhebber, maar eigenlijk voor iedereen die van een originele invalshoek houdt en een brede interesse in mens én dier heeft.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Evy De Brabander
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
