Voelbare noodzaak in deze bundel teksten

De wereld waarin je leeft wordt evenzeer bepaald door wat je ziet rondom je als door hoe je dat bekijkt vanuit jezelf. Neske Beks vertelt de lezer hoe zij België, Nederland en Spanje ervaart vanuit haar perspectief. Het perspectief van een zwarte vrouw met gemengd bloed in een milieu gedomineerd door witte mensen, en dan nog met name witte mannen. Door de jaren heen is ze zich steeds meer gaan afzetten tegen deze heersende orde, is ze steeds activistischer geworden in haar werk, en Echo is een verzameling van haar geschreven gedachten.

Beks zegt duidelijk aan het begin van het boek dat ze het schrijft voor de zwarte vrouw. Als witte lezer begrijp je dat eerst misschien niet zo goed, maar gaandeweg wordt het duidelijk. Beks is hard voor haar witte medemens, ze is door de jaren heen gekwetst en dat heeft haar regelmatig gefrustreerd gemaakt. Iets wat tevens een soort droefheid bij haar opwekt, want ze heeft ook witte voorouders en is opgegroeid in een wit pleeggezin. Wat haar boos maakt is divers en ook weer niet. Want alles is terug te leiden op bepaalde begrippen die vooraan in het boek verklaard worden, white gaze, white fragility, white supremacy, et cetera …
Deze termen komen veelvuldig aan bod in de essays en zijn voor Beks de verklaring voor het handelen van haar medemens in veel gevallen. Doordat zij die white gaze steeds meer gaat afstoten bij zichzelf en steeds beter herkent bij een ander, ervaart ze het onbegrip van anderen ook sterker. Waarom worden allerlei zaken bekeken vanuit het perspectief van de witte mensen? Daarvoor duikt Beks de geschiedenis in en stipt de slavernij en het kolonialisme aan. Dagelijkse voorbeelden worden aangehaald, waarin zichtbaar is hoe dominant de white gaze is in bijvoorbeeld de wereldpolitiek en de schrijverswereld.

Het taalgebruik is krachtig en dat past ook bij de boodschap. Op sommige momenten heb je meer het idee dat je een pamflet aan het lezen bent. Door de emotionele lading en het feit dat het een bundeling is van verschillende teksten die in de loop van een tijd geschreven zijn, komt de herhaling die optreedt hard aan en dat maakt de impact van de inhoud des te groter. Het verdelen van de teksten onder een aantal noemers, waarbij er verwijzingen te vinden zijn naar een ander punt in het boek, voelt af en toe wat kunstmatig en verwarrend aan. Je voelt je als lezer heen en weer geworpen in tijd en ruimte en dat zorgt ervoor dat je aan het begin van een tekst vaak even moet peilen waar het precies over gaat.

Echo is een bundeling van teksten die emotioneel getint zijn, en noodzakelijk aanvoelen. Voor zowel lezer als schrijfster. Je kan het niet lichtzinnig opnemen en het vergt toewijding om de boodschap van Beks telkens weer binnen te laten komen. Ze schrijft over de moeite die het haar kostte om het werk van Toni Morrison te lezen, omdat het haar emotioneel zo hard raakte. Eigenlijk is er iets vergelijkbaars aan de hand wanneer je Echo leest.