Toegankelijke autobiografie

Sommige verhalen uit de Tweede Wereldoorlog verdienen het verteld te worden. Niet omdat ze een enorm historisch belang hebben, maar omdat ze de gruwelen het hoofd lijken te bieden door kracht en moed. Mijn naam is Selma van Selma van de Perre is daar absoluut een goed voorbeeld van. 

De Joodse Selma is zeventien op het moment dat de Tweede Wereldoorlog uitbreekt. Alhoewel er steeds vaker zorgwekkende berichten de familie van Selma bereiken over gebeurtenissen in Oost-Europa, blijven ze toch steeds optimistisch. Tot op een dag de Duitsers ook Nederland binnenvallen en eerst haar vader en daarna ook haar moeder en zusje Clara worden weggevoerd om nooit meer terug te keren. Selma duikt het verzet in onder een andere naam, Margareta van der Kuit, en overleeft zo de oorlog. 

Het lijkt op het eerste zicht natuurlijk een succesverhaal, een Jodin die in het verzet haar mannetje staat en de oorlog overleeft, maar dat is het zeker niet. De halve familie van Selma wordt vermoord in de oorlog en zelf komt ze eerst in Vught en daarna in Ravensbrück terecht. Je kan aan alles merken dat dit ook op latere leeftijd nog veel impact heeft op Selma. Haar leven is in een periode van vier jaar volledig op zijn kop gezet, om eigenlijk nooit meer helemaal als tevoren te worden. Dat kan ook niet anders als je met eigen ogen hebt gezien wat de mensheid elkaar kan aandoen. 

Selma van de Perre vertelt zelf haar verhaal aan de lezer. Ze is op het moment dat Mijn naam is Selma verschijnt 97 jaar oud. Het schrijven startte al in 2003, op aandringen van haar familie, en nam meer dan tien jaar in beslag. Selma woont nog steeds in Groot-Brittannië, waar ze heen is gegaan na de oorlog, en is Brits staatsburger. Ze zegt zelf in interviews dat ze na alles wat ze heeft meegemaakt niet is blijven hangen in het verdriet, maar dat ze een rijk en actief leven heeft geleid. 

De schrijfstijl kan dit feit, dat ze niet is blijven hangen in het verdriet dat de Tweede Wereldoorlog haar heeft gebracht, alleen maar bevestigen. Van de Perre doet haar verhaal op een onbevangen, haast naïeve manier. Hierdoor leest het geheel erg prettig en is het helemaal niet zwaar of bedroevend, maar dat heeft natuurlijk ook een keerzijde. Als lezer moet je zelf actief op zoek naar de diepere, pijnlijke laag onder de luchtige woorden. Wat gaat er door Selma heen op bepaalde, cruciale en spannende momenten? Het wordt wel beschreven, maar het voelt soms onwerkelijk aan, net door die luchtigheid. Misschien is ‘onwetendheid’ nog een betere benaming, want zo beschrijft Selma het ook. Ze voerde af en toe handelingen uit waar ze niet echt bij nadacht en waar ze pas achteraf het gevaar helemaal van kon inschatten. 

De hoofdstukken die vertellen over haar leven in de kampen Vught en Ravensbrück zijn wat stijl betreft de meest aangrijpende. Daar voel je als lezer ook het meeste mee met Selma en haar lotgenoten. Toch is dat qua inhoud niet het meest originele deel. Dat zit meer voor in het boek, wanneer Selma werkzaam is voor het verzet. Het zijn levensechte ervaringen die uit de eerste hand gedeeld worden en dat voel je ook. De reden dat iedereen Mijn naam is Selma moet gaan lezen, vind je op deze pagina’s terug. Of de details veranderd zijn door de vele jaren tussen de gebeurtenissen en het neerschrijven ervan? Dat weet niemand meer op dit moment. Selma van de Perre heeft er goed aan gedaan om haar verhaal zo toegankelijk te schrijven, al had het hier en daar wat indringender mogen zijn.