Prettig leesbare weetjes die zorgen voor bewustwording

De natuur is overal waar we kijken, maar hoeveel weten we er eigenlijk vanaf? Vooral de kleinere, minder in het oog springende organismen zijn veel belangrijker dan we denken en helpen met een grote verscheidenheid aan processen, ook in ons dagelijkse leven. Zonder dat we ons daar van bewust zijn, bestaat er een enorme afhankelijkheid van alles wat leeft en beweegt om ons heen. Het uitsterven van een groot aantal soorten heeft al enorme gevolgen en zal in de toekomst wellicht nog grotere gevolgen krijgen.

De Noorse Anne Sverdrup-Thygeson is hoogleraar aan de faculteit Natuurwetenschappen en ze adviseert het Noorse Instituut voor Natuuronderzoek. Dat ze een entomoloog in hart en nieren is, heeft ze bewezen met haar boek Terra Insecta, dat in 2018 verscheen. Met Op de schouders van de natuur focust ze meer op haar andere specialisme, biodiversiteit. Veel van de voorbeelden komen uit Noorwegen en de rest van Scandinavië, omdat dat nu eenmaal het gebied is waar Sverdrup-Thygeson het meeste van haar onderzoek uitvoert. Voor de Nederlandse lezer is dat minder voordelig, want de meeste lezers zullen toch meer affiniteit hebben met het eigen land.

Eén van de elementen die Op de schouders van de natuur zo bijzonder maakt, is de luchtige toon. Je voelt het enthousiasme van de auteur van de pagina’s af spatten. Haar enorme kennis over het onderwerp biodiversiteit is te bespeuren in alles wat ze schrijft. Er zitten zaadjes in haar hoofd die ontsproten zijn en gegroeid door specifiek onderzoek te doen. Wat Op de schouders van de natuur dan nog eens extra aantrekkelijk maakt, naast de interessante inhoud, is de leesbaarheid van de tekst. De wetenschappelijke termen die Sverdrup-Thygeson gebruikt behoren veelal niet tot de algemene kennis van elke lezer, maar toch weet ze deze vaak moeilijke begrippen in eenvoudige bewoordingen volledig uit te leggen. Ze heeft daar geen pagina’s voor nodig, maar in enkele goed geconstrueerde zinnen wordt er veel duidelijk. De vertaling door Lammie Post-Oostenbrink is uiterst vakkundig uitgevoerd. De vele wetenschappelijke termen zijn vlot vertaald én de luchtige toon blijft behouden.

Het geheel kan je zien als een bloemlezing van feitjes over de natuur en dat is ook iets wat Sverdrup-Thygeson goed aangeeft in haar nawoord. Het is namelijk niet makkelijk om een keuze te maken, want er is over elke plant en diersoort iets vertellen, maar het moet ook enigszins behapbaar blijven voor de lezer. Het uitzoeken en bij elkaar plakken is in ieder geval geslaagd, want er zit per hoofdstuk een verbindende factor in de verhalen én ze zijn allemaal interessant op hun eigen manier. Er zit ook een mooie afwisseling in de stemming van de verhalen. Tijdens het lezen ervaar je soms vreugde en soms verdriet. Alle weetjes tonen een mooi aspect van de natuur, met een nut van een plant of een dier dat eigenlijk heel veel mensen op deze planeet raakt en waarvan je het bestaan nooit hebt vermoed. Maar meestal eindigt de auteur haar verhaal jammer genoeg wel met een variatie op het gegeven dat de soort waar ze het over heeft ernstig bedreigd is of uitgestorven.

De vele informatie die op de lezer wordt afgevuurd, dwingt tot het nemen van regelmatige rustpauzes. Dat betekent dat Op de schouders van de natuur geen boek is dat je in één ruk uitleest. Op het niveau van bewustwording is dat ook geen slechte zaak, want Sverdrup-Thygeson verpakt in haar lieflijke verhalen ook een serieuze aanklacht tegen de mensheid in zijn geheel. De veranderingen en ‘tips’ die ze voorstelt om het tij te keren, voelen vaak wel te groot aan om als individu op te pakken en dat roept een gevoel van moedeloosheid op. Langs de andere kant zullen beleidsmakers misschien sneller actie ondernemen als we met zijn allen harder vragen om verandering.

Op de schouders van de natuur is een boek met wetenschappelijke inhoud die lezers met een groot hart voor de natuur, ongeacht hun achtergrond, zeker zal weten te bekoren.