Twee doeken, twee verhalen
Bij zijn keuze uit het oeuvre van Vermeer had Rozemond voor zijn boek niet twee meer zó verschillende schilderijen kunnen kiezen. Want vervlochten met verhaal van het verstilde, huiselijke tafereel van ‘Het melkmeisje’ op de cover is dat van het uitbundige en zwoele doek ‘De Koppelaarster’. Ergens is die keuze wel te begrijpen. Hij combineert zo immers één van Vermeers bekendste werken met het enige overgebleven schilderij waarop - vermoedelijk - de Delftse schilder zelf en profil staat afgebeeld.
In deze combinatie brengt Rozemond twee verhaallijnen samen met elk hun eigen dynamiek. De drie vertellers van de fictieve roman - Johannes Vermeer, zijn echtgenote Catharina Bolnes en de huismeid Tanneke - openbaren samen stukje bij beetje twee geschiedenissen. Het eigen tempo voor beide verhalen, waarmee dat gebeurt, is soms wat verwarrend. De levendige vaart bij het relaas van ‘De Koppelaarster’ verdwijnt zodra de vertelling over de totstandkoming van ‘Het Melkmeisje’ begint en wat voortkabbelt.
Kort gezegd draait ‘Melkmeisje’ om de jonge Vermeer (24), die uit is op eerherstel. Als schilder, omdat hij zich met ‘De Koppelaarster’ de hoon en spot van de Delftenaren over zich heeft afgeroepen. Een nieuw schilderij moet zijn geschonden reputatie oppoetsen. Maar ook relationeel heeft hij wat recht te zetten. Het scabreuze doek heeft hem uit zijn woning bij zijn schoonmoeder en gezin gedreven en verbannen naar zijn oude ouderlijk huis, Herberg Mechelen.
De uitwerking van deze verhaallijnen is wisselend. Zo blijft in de zoektocht naar professioneel eerherstel zijn eventuele artistieke worsteling wat onderbelicht. Externe krachten als kunstverzamelaar Van Ruijven en zijn schoonmoeder Maria Thins lijken Vermeer meer in het juiste spoor te duwen dan zijn eigen talent. De vertrouwelijke motieven voor ‘De Koppelaarster’ worden wel mooi gedoseerd prijs gegeven.
Een verklaring hiervoor kan zijn, dat Vermeer met zijn perikelen weliswaar het subject is, maar dat huismeid Tanneke het echte hoofdpersonage van de roman is. Al was het maar omdat de titel van het boek dit lijkt te suggereren. Haar nieuwsgierigheid fungeert als het vliegwiel van het verhaal en de ontrafeling van het mysterie.
Vanuit Tanneke’s observaties en gedachten krijgt de roman ook achtergrond en inhoud. De andere personages en vertellers blijven qua karakter wat flets en zodoende op afstand. Van elkaar en van de lezer. Van het leven van Vermeer is feitelijk bar weinig bekend. Rozemond blijft dichtbij de schaarse bekende feiten, maar had hier ter aanvulling best wat meer fictieve ruimte mogen pakken.
Waar de karakters misschien wat te veilig zijn vorm gegeven, heeft Rozemond wel met oog voor detail en historisch inzicht een geloofwaardige wereld voor de jonge Vermeer geschapen. De beschrijvingen van het zeventiende-eeuwse Delft en de interieurs achter de gevels spreken makkelijk tot de verbeelding. Historische gebeurtenissen als de Delftse Donderslag en tijdgenoten Fabritius en Rembrandt passeren de revue in de compositie van de roman. Simpelweg briljant is dat Rozemond Tanneke bij het poseren een tochtdoekje uit het raam laat halen. Het schilderij, dat vandaag de dag in het Rijksmuseum is te bewonderen, laat een gebroken ruitje in het glas-in-lood zien.
Door de opbouw en uitwerking is een vluchtig inkijkje in het werk en leven van Vermeer in 1657 ontstaan. Er blijft genoeg ruimte om zelf verder te fantaseren. ‘Melkmeisje’ leest makkelijk en is een leuke (eerste) kennismaking met de wereldberoemde schilder, zijn vroege werk en Delft in de zeventiende eeuw. Zeker ook voor wie de tentoonstelling in het Rijksmuseum nog gaat bezoeken. Want het boek doet je hoe dan ook met een nieuwe, onderzoekende blik naar deze twee werken van Vermeer kijken.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van FamkeLaLiseuse
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
