Heerlijke eerste etappe van innemend levensverhaal

Zo afentoe komt een boek voorbij waarvan je maar moeilijk afscheid kunt nemen. Bert Wagendorp schreef met Phoenix. De memoires van Abel Sikkink zo’n boek. In een fantastische cocktail van journalistiek, geschiedenis, cultuur en Verenigde Staten schotelt hij een pakkend en meeslepend verhaal voor, dat heerlijk leest en van a tot z fascineert. Erg jammer dat het uit is.

Na zijn eerdere ‘wieler-vriendschap-romans’ Ventoux en Ferrara en het journalistieke verhaal Masser Brock gooit schrijver en journalist Wagendorp het over een andere boeg. In Phoenix steekt hij de Atlantische oceaan over om in het voetspoor van de Achterhoekse immigrant Abel Sikkink te treden. Die verlaat als achtjarige in 1847 samen met zijn vader, moeder, twee zusjes en broertje Winterswijk om een nieuw leven op te bouwen in Sheboygan, Wisconsin.

Op weg naar die nieuwe toekomst slaat het noodlot toe: in de laatste etappe van de reis ontstaat brand op hun schip de Phoenix. Het hele gezin behalve Abel komt om. Hierdoor staat hij ineens zonder uitgestippeld plan - van zijn vader zou hij het vak van radmaker leren - in de nieuwe wereld. “Ik was mijn verleden kwijt, ik kon doen wat ik wilde, hoefde geen rekening meer te houden met wat er van me werd verwacht. Ik was vrij, ik kon dromen”, stelt Abel zelf vast. Amerika opent zich als het land van de onbegrensde mogelijkheden.

Het misfortuin geeft hem de kans zijn eigen levensverhaal te schrijven. Wagendorp vertelt dat verhaal op een manier die doet denken aan de film-klassieker Forrest Gump (1994): de geschiedenis doorkruist het levenspad van een fictieve hoofdpersoon. Abel is verzonnen, maar hij beleeft momenten uit de echte (Amerikaanse) geschiedenis: van de massale landverhuizingen naar de nieuwe wereld en de Amerikaanse burgeroorlog tot ontmoetingen met historische kopstukken als Walt Whitman, James Bennett en Harriet Tubman. Het verhaal is doorspekt met kleine knipogen naar het echte verleden: zo krijgt hij bijvoorbeeld de nieuwe boeken Moby Dick en Uncle Tom’s Cabin cadeau.

Wagendorp laat feit en fictie naadloos samenvloeien, waardoor een boeiend en geloofwaardig verhaal ontstaat. De ingevoegde foto’s versterken dat gevoel. Je zou Abel haast gaan googelen. Voor extra context en achtergrond zijn in het boek voetnoten over de historische feiten onderaan de bladzijden opgenomen. In het begin van de roman zijn er dat misschien wat veel, maar storend worden ze niet. Het verhaal is ook goed te volgen zonder die nadere informatie.

Voor wie de jonge Abel in zijn hart sluit, is er goed nieuws: Phoenix is pas het eerste deel van een trilogie. Nu volgen we hem in zijn eerste jaren in Wisconsin en als jonge journalist van de New York Herald. Dit gedeelte van de drieluik eindigt na de eerste schermutselingen van de Amerikaanse burgeroorlog in 1861. “Soms droom ik dat mij het noodlot is toebedeeld de eerste onsterfelijke mens te zijn, nachtmerries waaruit ik drijfnat en in paniek ontwaak.” Abel start zijn verhaal met een verantwoording voor zijn memoires in 1935, zodat er na het einde van Phoenix nog een leven vol grote en kleine geschiedenis te leven is.

Naast dit chronologische levensverhaal loopt door het boek als een rode draad zijn zoektocht naar de ware toedracht rond de ramp met de Phoenix. Waarom was de familie Sikkink aan boord terwijl ze een ander schip boekten? Was er een derde reddingssloep? Deze en andere vragen worden in dit eerste deel (uiteraard) niet allemaal beantwoord en wachten verdere ontrafeling.

TV-boekenprogramma Brommer op zee vatte de leeservaring van Phoenix samen als ‘lekker’. Het boek smaakt inderdaad naar meer. Dus laat het tweede deel (en het derde) maar snel doorkomen.