Schilderen met woorden: helaas komt het niet uit de verf

Baden in blauw is de debuutroman van Mary Waters-Sayer, een van oorsprong Amerikaanse die lange tijd in Londen woonde als expat. Ze studeerde Engels aan de universiteit van Birmingham en volgde een schrijversopleiding aan Stanford.

Hoofdpersonage Katherine Lind (Kat) reist in haar jonge jaren van New York naar Parijs om daar Franse literatuur te studeren. Ze heeft moeite om haar plek te vinden tussen de andere studenten, totdat ze Daniel Blake ontmoet, een mysterieuze kunstenaar die haar aandacht trekt. In Parijs maakt Daniel schilderijen van haar en ontluikt de liefde tussen hen. Twintig jaar later ziet Kat deze doeken van zichzelf terug in een Londense galerie. Dit is inmiddels haar woonplaats geworden, als expat en vrouw van een zakenman. Ze ontdekt dat Daniel haar in de tussenliggende jaren is blijven schilderen en zoekt contact met hem. Vanaf dat moment wordt ze teruggevoerd naar het verleden, wat haar leven verandert.

Het verhaal vormt een omlijsting van de thema’s werkelijkheid, schoonheid en vergankelijkheid. De vraag ‘wat is werkelijkheid?’ keert telkens terug. Is iets mooi wanneer jíj het ziet, of als het vanuit diverse perspectieven wordt bekeken? Laat schoonheid zich vastleggen? Of is het een slachtoffer van vergankelijkheid? Volgens Daniel “wordt iets deel van je als je het echt ziet. Dan kun je het nooit meer verliezen.” Vanuit zijn hevige verliefdheid wilde (en kon) Daniel zijn Parijse beeld van Kat niet meer loslaten. Hij bleef haar schilderen – maar dan zoals ze in zijn gedachten was. Hij beantwoordde daarmee Kats diepste wens om gezien te worden. Ze klampt zich vast aan de illusie dat ze alleen zichtbaar is als Daniel haar ziet. In haar beleving is zijn beeld van haar de werkelijkheid. Als hij haar definieerde op het doek, kon ze een glimp opvangen van zichzelf.

De auteur bedrijft in het boek haar eigen kunst: die van het schrijven. Haar woorden zijn doordrongen van kunstuitingen: spelingen van licht, kleuren die in elkaar overlopen, beschrijvingen van de manier waarop kleuren zijn ‘aangebracht’. Kunstbeleving door het gebruik van zintuigen staat centraal. Waters-Sayer doet haar uiterste best om het beeld dat ze in haar hoofd heeft te vangen in zijn schoonheid: “Op de Pont Neuf, kijkend naar de zonsondergang, zag ze aan het eind van de week de Seine branden. Oranje vlammen sprongen op uit de golven en likten aan de ramen van de gebouwen aan de kades. De smeltende blauwe hemel droop in de rivier, met daarop de stipjes van de boten en de strepen van de bruggen. Ze voelde de warmte van het licht op haar huid en proefde de smaak van de stad in haar mond.”

De roman speelt zich grotendeels af in Londen. Hier ontstond tevens het idee voor het verhaal. In een interview met The Reading Frenzy zegt Mary: ‘Ik begon met het schrijven van Baden in blauw toen ik nog in Londen woonde. Toen ik terugkeerde naar de VS, verhuisde het verhaal met me mee. Het was plezierig reisgezelschap, omdat ik me zo kon bezighouden met alle plaatsen die ik achter me liet terwijl ze zo belangrijk voor me waren. Kats verhaal is niet het mijne, maar ze wandelt wel door dezelfde straten als ik deed.’ Met het op papier zetten van dit verhaal heeft de schrijfster haar eigen werkelijkheid in stand gehouden. Ze heeft haar eigen wereldje uit vervlogen tijden tot leven gebracht door er woorden aan te geven en mensen deel te laten nemen aan haar belevingswereld.

Het verhaal van die wereld zit goed in elkaar, maar echt origineel is het niet. Er is veel aandacht besteed aan het ‘schilderen’ van de woorden en dat geeft de inhoud een bepaalde allure. Maar als je daar doorheen prikt, stelt het niet meer zo veel voor: het verhaal pakt je niet. Andere auteurs zijn Waters-Sayer  voorgegaan met de (levens)thema’s die Baden in blauw behandelt. Ook de connectie met kunst is eerder gemaakt. De ezel staat er, het idee is er, maar het komt niet goed uit de verf.