Rayyans 'Leila' had sterker gekund

‘Het leven zonder liefde is als een boom zonder bloesems en zonder vruchten.’

Gibran Khalil Gibran

 
Met dit citaat opent Wajih Rayyans roman Leila, een roman over een jonge vrouw geboren in het Afrikaanse kustgebied langs de Rode Zee. Leila groeit op in een samenleving waar onrecht aan de orde van de dag is en waar vrouwen zich dienen te schikken naar de wil van de man; een samenleving waar het recht om vrij te denken niet wordt getolereerd en waar culturele en religieuze verschillen voor spanningen zorgen. Een samenleving zonder vrijheid van meningsuiting en zonder wederzijds respect tussen mannen en vrouwen. De talloze tegenslagen die ze te verduren krijgt weerhouden Leila er niet van om te blijven geloven in een wereld zonder haat en onderdrukking: 

“Na al die jaren heeft mijn verleden me gesterkt, me gewapend om de onzekerheden van de toekomst te trotseren en om altijd het geloof in een betere toekomst te bewaren.”

Wajih Rayyan, auteur en docent Maatschappelijke Oriëntatie, schreef zijn roman met de intentie om het verhaal van een van zijn studenten met de wereld te delen. Hij beloofde haar dat hij “met alle middelen zou trachten het verhaal van haar ongeluk openbaar te maken, zodat anderen niet meer hetzelfde lot zouden moeten ondergaan.” Het ‘ongeluk’ waar Rayyan op doelt, is de verminking van de vrouwelijke geslachtsdelen die in verschillende landen van het Afrikaanse continent voorkomt. Een nobel streven, en hoewel de passie waarmee Rayyan maatschappelijk relevante onderwerpen als vrouwenbesnijdenis, mensenhandel en onderdrukking aankaart bewonderenswaardig is, raak je als lezer niet echt emotioneel betrokken bij het verhaal, en dat is jammer. 

Rayyans retoriek en beschrijvende schrijfstijl zorgen ervoor dat het schrijnende verhaal van Leila niet echt indruk maakt; het verhaal blijft vrij vlak en de personages missen emotionele diepgang. Ook het taalgebruik van de personages komt op sommige momenten, zeker vanuit een Westers perspectief, vrij geforceerd over:

“Arme vader, jij, die geloofde dat je aan je dochter een echtgenoot gaf die haar verdediger zou zijn, en die van alle vrouwen!”

Deze hartstochtelijke manier van spreken maakt de roman minder toegankelijk, wat erg jammer is, vooral omdat de onderwerpen die Rayyan aankaart juist meer aandacht verdienen. 

De belangrijke maatschappelijke en politieke thema’s in Rayyans roman scheppen hoge verwachtingen die de auteur helaas niet waar weet te maken. Leila had een stuk sterker kunnen zijn. In plaats van een brug te slaan tussen de Westerse denkbeelden en vooroordelen en de complexe cultuur van het Midden-Oosten, blijf je je als lezer een beetje een buitenstaander voelen.