Het Blinde Volk

Het is Johan Klein Haneveld gelukt. In mijn ervaring is het verschijnen van ‘Het Blinde volk’ een keerpunt in de geschiedenis van de Nederlandstalige fantasy. Ik heb niet eerder een boek gelezen uit de verbeeldingsliteratuur waaruit zoveel maatschappelijke betrokkenheid sprak als deze nieuwe pageturner van deze te weinig gelezen auteur.
Om te beginnen is de hoofdpersoon een dier. Er zijn meerdere auteurs die deze invalshoek gebruikt hebben zoals Jan van Mersbergen, (De Ruiter) en John Wayne Comunale (Scummer) en Jaap Robben (Dagboek van een Vlieg). Het is Johan Klein Haneveld gelukt om een stapje verder te gaan: zijn held is Tarkil, een blind diertje dat leeft onder het ijs van een maan in ons (of een ander) zonnestelsel. Hoewel de buitenaardse protagonist niet erg sympathiek is laat hij door zijn ontwikkeling een blijvende indruk na.
‘Het Blinde Volk’ is een verontrustende roman, omdat het laat zien wat er gebeurt als een groep wordt gereduceerd tot een ding. Ook daar is de auteur op creatieve beklemmende wijze in geslaagd. Zodra iemand of een groep wordt gezien als ding is, is er geen ruimte meer voor individualiteit en wordt iemand gezien als een ding waar alles mee gedaan kan worden. Angstaanjagend.
Daarnaast is de ironie in sommige passages Toonderwaardig. Een voorbeeld daarvan is het motief van de werkerdieren. Deze zouden ook in een Bommel verhaal kunnen voorkomen. Deze diertjes verwijzen volgens mij naar de massa die zich laat leiden en hun individuele potentie niet gebruikt. De macabere ironie die de schrijver meesterlijk gebruikt maakt dit tot zijn meest geëngageerde boek (tot nu toe).
Dit boek is verbeeldingsliteratuur op z’n best! Dat heeft in de eerste plaats te maken met de thematiek. Er zijn verschillende overeenkomsten te vinden tussen actuele maatschappelijke thema’s en het verhaal. Bijvoorbeeld, complottheorieën, machtsmisbruik en bevolkingsexpansie worden op een verontrustende manier aan de kaak gesteld, waardoor de lezer geraakt wordt door de gebeurtenissen en gaat nadenken over wat hij gelezen heeft. Ook is er plaats voor verwondering, nieuwsgierigheid, ervaren en leren kennen. Dit zorgt voor spannende tegenstellingen en die geven het verhaal een onweerstaanbare dynamiek.
En uit dit dynamische geheel komt in mijn ervaring het thema voort. ‘Het Blinde Volk’ laat zien hoe belangrijk het is om vol verwondering naar de wereld te kijken. Daarbij is het belangrijk om open te blijven staan voor anderen. Het is altijd makkelijk om te oordelen over een ander maar voor de ander ben jij de ander. Het boek laat zien hoe belangrijk het is om niet alleen de wereld maar ook persoonlijke grenzen te blijven verkennen met zijn nieuwe onweerstaanbare mustread.
Dus is het Johan Klein Haneveld weer gelukt. Met ‘Het Blinde Volk’ heeft hij zijn meest verontrustende en geëngageerde boek tot nu toe geschreven. Het is een spannend verhaal met een duistere ironie die aanzet tot nadenken over actuele maatschappelijke thema’s. Is met deze roman een stukje geschiedenis geschreven in de Nederlandstalige verbeeldingsliteratuur? JA!