Een Romeinse Godenschemering

Johannes 14:6 vertelt het verhaal van Aurelia, de verwende dochter van Julius Decimus, consul van Carthago. Aurelia is een verwend kreng en iedereen in haar omgeving moet het ontgelden: van haar slavin Aisha tot aan de huisgod Lares. Als Aurelia’s vader tot het inzicht komt dat zijn dochter een ongelukskind is dat beter zo snel mogelijk het huis uit kan, is het gedaan met haar luizenleventje. Zal ze moeten zwoegen en afzien, of weet de vindingrijke Aurelia de loop der gebeurtenissen naar haar hand te zetten?

Nienke Pool kruipt met het verhaal dicht op de huid van Aurelia. Hoewel die helemaal niet sympathiek is, ga je als lezer wel snel met haar meeleven. Ze heeft het ook niet bepaald makkelijk. Haar moeder stierf in het kraambed, haar vader is een tiran. En als Aurelia in aanraking komt met de eerste Christenen, die bruut door haar vader in de arena worden afgeslacht, krijgt haar leven meteen meer betekenis. Ze beweegt zich op een kantelpunt in de geschiedenis. Het polytheïstische pantheon van de Romeinen boet aan kracht in. De weg van het licht naar de ene ware god, die in het oosten aan het kruis gestorven is, ligt voor iedereen open. Maar de oude mythen roeren zich en Johannes 14:6 is niet het verhaal van een eenvoudige boetedoening of openbaring.

Nienke Pool putte haar inspiratie uit haar eindscriptie ‘Martelaressen in de vroegchristelijke kerk’. Het boekje maakt nieuwsgierig naar die scriptie. In de fantasierijke maar historische inbedding van het verhaal schuilt de kracht van deze vertelling. Christelijke thema’s voerden lang de boventoon in het fantasygenre - van William Morris tot C.S. Lewis. Ook vandaag de dag worden er nog hele fantasycycli met christelijke allegorieën uitgebracht. Maar Johannes 14:6 is goddank geen allegorie. Het is een portret van Aurelia, geschreven door iemand die haar fantasie echt de vrije loop laat en gelijktijdig afrekent met de mannelijke dominantie in de kerkelijke leer en de clichés van de verlichte christelijke fantasy.

De titel verwijst naar Johannes 14:6 in het nieuwe testament. Op de achterflap staat het vers in een ongebruikelijke vertaling: Ik ben het Licht, de Waarheid en het Leven. Niemand komt tot de Moeder dan door mij. Vaak staat er de weg in plaats van het licht. Maar vooral: de gebruikelijke vertaling luidt Vader in plaats van Moeder.

Het boekje is rijk geïllustreerd en de tekeningen van Gideon van de Swaluw zijn sterk sfeerbepalend. Een enkele tekening, zoals het zachtaardige portret van de wuivende consul op pagina twee, is op een mooie manier in contrast met de tekst. Juist op zo’n moment voegt de illustratie iets wezenlijks toe, is het een commentaar, of een verhaal naast de tekst. Die functie hebben een paar andere illustraties ook, de meeste voegen echter vooral een gevoel toe. Het zijn portretten en beelden uit een uitheems en bizar heidenrijk.

Tekst en illustraties versterken elkaar en vertellen op indringende wijze Aurelia’s verhaal en haar confrontatie met de veranderende geloofswereld. Als het bundeltje al commentaar verdient, is het wellicht dat het te dun is. De rijke godenwereld die langzaam in de verdrukking komt door het opkomende Christendom en het Romeinse Rijk dat op het punt staat verdeeld te worden; dat alles biedt eigenlijk stof voor een vuistdikke roman. Als je niet in de periode thuis bent, kun je wel van het verhaal en de sfeer genieten, maar mis je de historische en sociale context. Die wordt niet en passant met het verhaal opgediend. Wie alleen dit doorkijkje heeft in het worstelende leven van Aurelia kan zich dan wat verloren voelen en blijft wellicht met vragen zitten. Wat is een historisch gegeven en wat is verzonnen? Hoe gaat het verder met al die personages die de revue zijn gepasseerd?

De vertelling vraagt eigenlijk om meer. Het zou een opmaat kunnen zijn voor een serie verhalen of langere vertelling. Maar dat benadrukt alleen maar de kwaliteit van dit eigenzinnige werk in het fantastische landschap.  

Johannes 14:6 is uitgegeven in de Rare Boekjesreeks van de Stichting Fantastische Vertellingen en is tegen kostprijs verkrijgbaar via de webshop van de stichting.