Een helletocht met hindernissen

Het verschijnen van ‘De negen cirkels’ deed wat stof op waaien. De openbare bibliotheek in de woonplaats van schrijver Terrence Lauerhohn zei de boekpresentatie af om te voorkomen dat christelijke bibliotheekbezoekers geconfronteerd zouden worden met een boek dat zich afspeelt in de hel. Wat volgde was een week vol interviews in de lokale en landelijke media. Alle publiciteit is meegenomen, maar als auteur wil je natuurlijk dat het over je boek gaat, niet om eventuele ophef er omheen. En het ging meer over de het feit dat een openbare bibliotheek, gefinancierd met gemeenschapsgeld, een boek op levensbeschouwelijke gronden in de ban deed. Alleen al uit protest daar tegen zou je ‘De negen cirkels’ moeten kopen, maar heb je dan vervolgens ook een goed boek in handen?

Er schort wel het een en ander aan het boek, al is het uiteindelijk heel vermakelijk. Jack komt in de hel terecht. Hij ontwaakt daar zonder herinnering aan zijn leven en aardse zonden. De demon Xahubub wacht Jack op en zal hem escorteren naar de negende cirkel, waar Jack als zondaar van de zwaarste categorie thuishoort. Het is een mooi begin voor een verhaal met een roadmovie-achtige opzet.

Wat Jack gedaan heeft dat hij in de hel terecht is gekomen, blijft lang onduidelijk. De eerste helft van het boek moet het hebben van een reeks wonderbaarlijke ontmoetingen en vergezichten. De hel is een vreemd oord en haar bewoners worden op de meest creatieve wijzen gestraft. Na een paar cirkels weet je het wel en neemt het weglegrisico voor dit boek behoorlijk toe.

Xahubub heeft zijn eigen sores. Hij heeft ruzie met zijn vrouw Ishtra en hun rivaliteit blijkt uiteindelijk om de macht over de hel te gaan. Ook deze plotlijn ontvouwt zich wat traag. De eerste hoofdstukken zijn wel fantasievol en vlot geschreven, maar wat mist is een gevoel van urgentie. Het kabbelt teveel. Jack wil eigenlijk ontsnappen, maar wanneer hij er even alleen voor staat, gaat hij toch eerst op zoek naar zijn gids en reisgezel. Als Jack zich langzaamaan details begint te herinneren van zijn leven op aarde, wordt het verhaal interessanter. Wat is er precies gebeurd? Is hij wel terecht veroordeeld tot een verblijf in de hel? Als de band tussen Jack en zijn demon sterker wordt, wordt hun helletocht meer dan een aanleidingsloos zondagsritje naar de negende cirkel. Jack wordt een cruciale factor in de strijd tussen Xahubub en Ishtra. Met de beschrijvingen van de vijfde cirkel in hoofdstuk zeven komt Lauerhohn echt op dreef. Jack ontmoet de duivelse kolonel Ismraham. De scènes zijn beklemmend en beschrijven de waanzin van oorlog. Ze geven door hun toon een wezenlijke diepgang aan het verder vrij kolderieke boek. Even waan je je in Heart of darkness. En als ondertussen de ruzie tussen Xahubub en zijn vrouw verhevigt, wordt het verhaal warempel toch nog spannend.

Lauerhohn liet zich inspireren door Dante en de gravures van Gustave Doré. Van die inspiratie is buiten het helthema eigenlijk niet zoveel terug te vinden. Je zou verwachten dat, parallel aan de hel van Dante, Jack bekenden uit zijn eigen tijd zou aantreffen, die met naam en toenaam genoemd worden. Daarmee zou het een boek geworden zijn met maatschappelijke relevantie en wellicht met een terechte polemiek in de pers. Niets van dat alles. Wie op basis van de achterflap een politieke aanklacht verwacht, komt bedrogen uit. De veroordeelden zijn doorgaans platte personages, die alleen met hun beroep worden aangeduid. Een advocaat, een clown, een paus. De negen cirkels kan beter vergeleken worden met Alice in wonderland of The hitchhikers guide to the galaxy. Lauerhohn schrijft lang niet zo virtuoos als Adams, maar doet in verbeeldingskracht en originaliteit niet voor hem onder.

Hij schrijft vlot, speels en creatief en daarbij vliegt hij af en toe behoorlijk uit de bocht. Vlot en speels wordt dan onduidelijk of lelijk. Van sommige scènes krijg je ook na een paar keer herlezen geen echt duidelijk beeld. Het maakt voor de voortgang van het verhaal niet zoveel uit, maar het gevoel bekruipt je dat een extra redactionele ronde geen kwaad had gekund. Iedere vorm van ironie wordt steevast als cynisme aangeduid. Voorzetsels worden regelmatig verkeerd toegepast. Als er een vrouw in beeld komt, regent het ineens verkleinwoorden. In de laatste pagina’s sluipen er dan ook nog een paar echte taalfouten in, alsof de correctie onder tijdsdruk is afgerond.

Wie over dit soort muizenissen heen kan lezen, heeft ook veel om van te genieten. Het gevarieerde idioom en de eigenheid waarmee sommige personages spreken is soms heel mooi. Alle uitgezette verhaallijnen worden nauwgezet en verrassend afgerond. Alleen Jacks persoonlijke verhaal blijft wat schetsmatig. Hoewel hem een rijk scala aan gevoelens wordt toegedicht, worden zijn motieven niet echt invoelbaar. De vaart van het verhaal, de onverwachte plotwendingen en alle helse rariteiten hebben de overhand. Wie daar voor valt heeft aan ‘De negen cirkels’ uiteindelijk een heel vermakelijk boek.