Boeiend en lezenswaardig, ondanks de tekortkomingen
Er zijn al aardig wat recensies geschreven van de strekking: veel goede elementen, maar in z'n geheel niet overtuigend. Of: boeiend, maar een beetje een rommeltje. En: bij vlagen briljant, maar soms ook weer slaapverwekkend. Wat valt daar nog aan toe te voegen? Een paar plus- en minpunten;
De tomeloze ambitie. Ik houd daar van. Max Pam moet gedacht hebben: wat Hermans, Mulisch en Reve konden, kan ik ook, en ik kan het in één boek. En ik doe Voskuil en Vestdijk er meteen bij. Hij moet gedacht hebben: ik schrijf een boek dat alle Nederlandse literatuur uit de 20ste eeuw overbodig maakt. Alleen al om die ambitie verdient hij een staande ovatie. Petje af. In Nederland zouden veel meer ambitieuze boeken geschreven mogen worden. Weg met de platte, éénduidige polderromans van amper tweehonderd pagina's!
De elementen zijn goud. Theo van Gogh: een roman waard. Eind 19de eeuw in Nederland, je zou er wel tien romans over kunnen schrijven. De geschiedenis van de diamantindustrie, ook een vuistdik boek waard. Het proces tegen Demjanjuk: idem. En zo kan ik nog wel even doorgaan. Allemaal onderwerpen die in hun kern de dramatische lading hebben om een roman te vullen. U voelt wel aan dat het een beetje veel is voor één boek, maar laat ik daar de nadruk nu niet op willen leggen. Het is goud waard, al die elementen. Laat dat gezegd zijn.
Hij kan wel schrijven: al die elementen zijn goed op papier gezet. Met name ieder historisch onderwerp dat wordt beschreven boeit en overtuigt. Was het een geschiedenisboek geweest, hadden recencenten gejubeld: het leest als een roman. Van het palingoproer tot Sobibor; beschrijvend is Max Pam om zijn sterkst.
Maar dan de minpunten;
Gelaagdheid, het is ook moeilijk. Net als een helder thema. Of een duidelijke premisse. Het komt allemaal niet uit de verf. Van de opkomst van het cremeren in Nederland, tot de verbrandingsovens van Sobibor loopt nog een wrange, maar mooie lijn waar een groter verhaal uit zou kunnen spreken. Maar als uit de as van een overledene een diamant wordt geperst en als na de IJslandse vulkaanuitbarsting een aswolk over Europa trekt, verzucht ik: Max, wat wil je nou? Ik heb het boek uit en ik heb geen idee.
Vrouwen kunnen ook interessante personages zijn. Echt waar. Maar niet in de wereld van Max Pam. Het zijn moeders, vriendinnen en minaressen, maar personages waar enige diepgang of ontwikkeling in zit, ho maar. Ontwikkeling van personages is sowieso ver te zoeken, maar het is dan ook nog vooral een mannenwereld. Vlak, plat, onbeholpen. Midlife-crisis-achtig. Het hele boek ademt de geforceerdheid uit van een te snel gekochte motor en een te nieuw leren jack. Of het literaire equivalent daarvan.
Redigeren is ook een vak. Er wordt achterin een aantal mensen bedankt voor het meelezen. Er zal ook wel een redacteur van uitgeverij Balans bij de uitgave betrokken zijn geweest. En oppervlakkig bezien is het een best nette uitgave. Maar voor zo'n ambiteus boek mag de lat iets hoger liggen. Foutjes in logica. Een paar knip- en plakfouten. En een paar tenenkrommende vergelijkingen.
Tot slot herhaal ik graag: ondanks de tekortkomingen toch de moeite van het lezen waard. Kun je nagaan. De elementen waar het verhaal uit is opgebouwd blijven boeien. Het had met een beetje meer schaafwerk en evenwicht een vier- of vijf-ster kunnen zijn.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Frank Norbert Rieter
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
