Lezersrecensie
Een gulzig instituut dat je identiteit opslokt, J ‘ accuse
.
Jeroen Brouwers schreef een prachtig maar tragisch boek over een jongensinternaat waar totale gehoorzaamheid met lijfstraffen en seksueel misbruik plaats vinden in de jaren 50 . Toen in grote delen van Nederland de watersnood heerste , gingen in Zuid- Limburg jonge jongens gebukt onder het meedogenloze regime van “ minderbroeders” die er niet voor terugschrokken om de hún toevertrouwde leerlingen fysiek en mentaal te mishandelen.
Het verhaal wordt verteld door een leek(niet behorend tot de kloosterorde). Hij verdient daar de kost als leraar Duits. Hij is getuige van mishandeling van de leerlingen en enerzijds gefascineerd door de kloostergemeenschap anderzijds ziet hij veel misstanden en walgt .Hoe hij zal kiezen dat wil ik hier niet weggeven.
De sfeertekeningen en beschrijvingen zijn huiveringwekkend reëel zodat je ze bij wijze van spreken letterlijk voor je ziet
Dit boek lezende kreeg ik onmiddellijk 3 associaties
Gulzige instituties
Power tends to corrupt and absolute power corrupts absolutely
Innerer Schweinehund
Gulzige instituties
In mijn studententijd vond de collectieve zelfmoord van de Jonestown sekte plaats. Dit leidde tot veel aandacht voor de theorieën van Goffman en Lewis Coser die beiden gulzige en totale instituties bestudeerden( zoals gevangenissen , inrichtingen kloosters en kostscholen en vonden dat het niet alleen dwang of macht was maar streven ze naar instemming en medewerking van hun leden, voornamelijk door hen sociaal te isoleren en een gevoel van uitverkorenheid te creëren. Nou het gevoel van “ uitverkorenheid is in een kerkelijk instituut nooit ver weg . In een kostschool is het bovendien gemakkelijk om mensen sociaal te isoleren. Een ander kenmerk is dat de identiteit van de leden wordt weggevaagd. Het afnemen van eigendommen en kenmerken waaraan bewoners hun identiteit kunnen ontlenen. Het wegnemen van het gevoel van persoonlijke veiligheid door vernedering, fysieke straffen het ontbreken van privacy( Goffman van Dooren 1974 universitaire pers Rotterdam) Als ultieme vorm van vervreemding en vernedering wordt de naam van de kloosterbroeders afgepakt wat tot de verzuchting van de hoofdpersoon leidt: “ En ik heette voor mijn intrede Eldert Haman. Die naam verdween. Net als mijn fiets. Wie zijn naam inlevert heeft geen leven meer, letterlijk, die is dood
Power tends to corrupt
De misstanden kunnen alleen plaats vinden bij een grote concentratie van macht en zoals we al betoogden zijn systemen als deze alleen mogelijk bij een organisatie met veel macht De hoofdfiguur verwoord het als volgt:”
Ze beschouwden me als een postulant die zich voorbereidt op het geestelijk leven. als een novice, alsof ik proeftijd onderging om in de orde te worden opgenomen, waar ik nooit over had gepiekerd, maar zo ging het. Als onder volledige verdoving, waarin de kanker uit de patiënt wordt gesneden, verdween ik uit mezelf, want ik was de kanker, zeiden ze. En de wereld buiten de muur, die de terreinen omsingelde als het knopenkoord de lendenen van de kloosterbewoner, dat was de kanker.”
Hier zie je een prachtig voorbeeld wat macht doet en als er niets tegenin gebracht wordt tot totale corruptie en misstanden leidt.Van de kloosterlingen en ook van de leerlingen wordt gehoorzaamheid verwacht en niet zomaar, maar uit naam van de stichter de orde.Hierdoor wordt het machtsmisbruik jegens de leerlingen gelegitimeerd.
Innere Schweinehund
Dit brengt mij bij mijn derde punt:” der Innere Schweinehund.” Ik heb bewust de Duitse uitdrukking hiervoor gebruikt en niet het Nederlandse het overwinnen van innerlijke demonen omdat het boek een afrekening met de katholieke kostscholen ook een afrekening met de Duitsers en het nazisme waarmee Brouwers het katholieke kostschoolsysteem heel treffend vergelijkt.
Het valt op dat veel mensen in de kloostergemeenschap getuige zijn van misstanden maar niemand zich geroepen voelt het aan de orde te stellen. Dat leidt tot zelfverwijten :
“ Erover zwijgen is een zonde tegen de moraal en misvormt mij tot de lafaard die ik ben. “ Niet alleen verwijten van zichzelf maar ook van anderen: “ ‘Jij houdt net als de hele bende je mond erover dicht, want de macht van zo’n opperjurk strekt zich uit over de hele kwezelgemeenschap die uit schijtlaarzen en laffe apen bestaat. Jij bent medeplichtig, besef je dat? “
Jeroen Brouwers ,gevreesd en bewonderd voor zijn vlijmscherpe polemieken ,hanteert hier zijn pen als een fileermes om de verrotte cultuur in deze opvoedingsgestichten tot op het bot te fileren in een briljante stijl vertelt hij het verhaal van gebrek aan mededogen, zwijgcultuur en repressie van een organisatie die het tegengestelde predikt.
J’ accuse
Jeroen Brouwers schreef een prachtig maar tragisch boek over een jongensinternaat waar totale gehoorzaamheid met lijfstraffen en seksueel misbruik plaats vinden in de jaren 50 . Toen in grote delen van Nederland de watersnood heerste , gingen in Zuid- Limburg jonge jongens gebukt onder het meedogenloze regime van “ minderbroeders” die er niet voor terugschrokken om de hún toevertrouwde leerlingen fysiek en mentaal te mishandelen.
Het verhaal wordt verteld door een leek(niet behorend tot de kloosterorde). Hij verdient daar de kost als leraar Duits. Hij is getuige van mishandeling van de leerlingen en enerzijds gefascineerd door de kloostergemeenschap anderzijds ziet hij veel misstanden en walgt .Hoe hij zal kiezen dat wil ik hier niet weggeven.
De sfeertekeningen en beschrijvingen zijn huiveringwekkend reëel zodat je ze bij wijze van spreken letterlijk voor je ziet
Dit boek lezende kreeg ik onmiddellijk 3 associaties
Gulzige instituties
Power tends to corrupt and absolute power corrupts absolutely
Innerer Schweinehund
Gulzige instituties
In mijn studententijd vond de collectieve zelfmoord van de Jonestown sekte plaats. Dit leidde tot veel aandacht voor de theorieën van Goffman en Lewis Coser die beiden gulzige en totale instituties bestudeerden( zoals gevangenissen , inrichtingen kloosters en kostscholen en vonden dat het niet alleen dwang of macht was maar streven ze naar instemming en medewerking van hun leden, voornamelijk door hen sociaal te isoleren en een gevoel van uitverkorenheid te creëren. Nou het gevoel van “ uitverkorenheid is in een kerkelijk instituut nooit ver weg . In een kostschool is het bovendien gemakkelijk om mensen sociaal te isoleren. Een ander kenmerk is dat de identiteit van de leden wordt weggevaagd. Het afnemen van eigendommen en kenmerken waaraan bewoners hun identiteit kunnen ontlenen. Het wegnemen van het gevoel van persoonlijke veiligheid door vernedering, fysieke straffen het ontbreken van privacy( Goffman van Dooren 1974 universitaire pers Rotterdam) Als ultieme vorm van vervreemding en vernedering wordt de naam van de kloosterbroeders afgepakt wat tot de verzuchting van de hoofdpersoon leidt: “ En ik heette voor mijn intrede Eldert Haman. Die naam verdween. Net als mijn fiets. Wie zijn naam inlevert heeft geen leven meer, letterlijk, die is dood
Power tends to corrupt
De misstanden kunnen alleen plaats vinden bij een grote concentratie van macht en zoals we al betoogden zijn systemen als deze alleen mogelijk bij een organisatie met veel macht De hoofdfiguur verwoord het als volgt:”
Ze beschouwden me als een postulant die zich voorbereidt op het geestelijk leven. als een novice, alsof ik proeftijd onderging om in de orde te worden opgenomen, waar ik nooit over had gepiekerd, maar zo ging het. Als onder volledige verdoving, waarin de kanker uit de patiënt wordt gesneden, verdween ik uit mezelf, want ik was de kanker, zeiden ze. En de wereld buiten de muur, die de terreinen omsingelde als het knopenkoord de lendenen van de kloosterbewoner, dat was de kanker.”
Hier zie je een prachtig voorbeeld wat macht doet en als er niets tegenin gebracht wordt tot totale corruptie en misstanden leidt.Van de kloosterlingen en ook van de leerlingen wordt gehoorzaamheid verwacht en niet zomaar, maar uit naam van de stichter de orde.Hierdoor wordt het machtsmisbruik jegens de leerlingen gelegitimeerd.
Innere Schweinehund
Dit brengt mij bij mijn derde punt:” der Innere Schweinehund.” Ik heb bewust de Duitse uitdrukking hiervoor gebruikt en niet het Nederlandse het overwinnen van innerlijke demonen omdat het boek een afrekening met de katholieke kostscholen ook een afrekening met de Duitsers en het nazisme waarmee Brouwers het katholieke kostschoolsysteem heel treffend vergelijkt.
Het valt op dat veel mensen in de kloostergemeenschap getuige zijn van misstanden maar niemand zich geroepen voelt het aan de orde te stellen. Dat leidt tot zelfverwijten :
“ Erover zwijgen is een zonde tegen de moraal en misvormt mij tot de lafaard die ik ben. “ Niet alleen verwijten van zichzelf maar ook van anderen: “ ‘Jij houdt net als de hele bende je mond erover dicht, want de macht van zo’n opperjurk strekt zich uit over de hele kwezelgemeenschap die uit schijtlaarzen en laffe apen bestaat. Jij bent medeplichtig, besef je dat? “
Jeroen Brouwers ,gevreesd en bewonderd voor zijn vlijmscherpe polemieken ,hanteert hier zijn pen als een fileermes om de verrotte cultuur in deze opvoedingsgestichten tot op het bot te fileren in een briljante stijl vertelt hij het verhaal van gebrek aan mededogen, zwijgcultuur en repressie van een organisatie die het tegengestelde predikt.
J’ accuse
1
Reageer op deze recensie
