Trip down memory lane zonder rijbewijs

Dit is mijn eerste kennismaking met het werk van Oek de Jong. Ik kan maar een ding zeggen: Wat een ontzettend leuk boek! De hoofdfiguur is een zestigplussers die zijn rijbewijs gaat halen. Op zich al een leuk gegeven voor een boek. Bovendien weet Oek de Jong er bijzonder goed in herinneringen, met of zonder relatie tot het autorijden, naadloos aan zijn rijlessen te koppelen waardoor het een ook een soort “ egodocument” wordt. Zo wordt makkelijk het bruggetje geslagen van de leswagen naar de dienstwagen van zijn vader, die staatssecretaris was in het kabinet Den Uyl.
Voor mij was het rijbewijs heel herkenbaar omdat ik ook het rijbewijs op oudere leeftijd behaalde, een van de momenten dat ik de noodzaak begon te voelen was gedurende een wandeling van het station naar de Hogeschool waar ik werkte, een student me met de auto voorbij reed en een lift aanbood. Voor Oek de Jong was dat het moment toen zijn vriendin een arm brak en hij haar niet naar het ziekenhuis kan rijden.
Geen buitenbeentje meer
Het lijkt wel alsof door de rijlessen plots een trits aan herinneringen opengetrokken wordt waarvan sommigen de terughoudendheid bij het nemen van rijlessen verklaren maar vooral ook de verhouding met zijn ouders beschrijven. De beschrijvingen zijn erg mooi maar door het boek heen krijg je toch het beeld van een man de al een beetje een buitenbeentje is en die “ status aparte wordt alleen maar versterkt door het niet hebben van een rijbewijs. Door het rijexamen geeft de hoofdfiguur min of meer toe aan de groepsdruk.
Hij,zegt hierover:“ik heb een afkeer van de dwang die uitgaat van een groep en van jongs af aan heb ik geprobeerd daaraan te ontkomen. Maar in deze massa auto’s moet ik meedoen. Ik kan niet stoppen. Ik moet honderd kilometer per uur blijven rijden, ik moet blijven opletten en kan nergens anders aan denken, ik moet in mijn spiegels blijven kijken, ik kan me aan geen enkele regel onttrekken zonder anderen en mijzelf in levensgevaar te brengen. Het duurt maar kort: dat gevoel van een onverbiddelijke en onontkoombare dwang. Tegelijkertijd is het of ik eindelijk helemaal aankom in de wereld van de anderen.
Ik lees hierin enerzijds een berusting dat hij zich conformeert anderzijds klinkt ook een soort berusting door dat na het overlijden van beide ouders zich “overgeeft “aan conventies
Het herkenbare (zenuwen voor het rijexamen, de twijfel, het CBR gebouw enz enz maken het prettig leesbaar, maar de herinneringen en de persoonlijke beleving zijn het die dit boek ook echt literair maken.