Platform Michel Houellebecq :Boze witte man op vakantie of visionaire roman van de” nieuwe Camus?

Na de indrukwekkende leeservaring van Grand Hotel Europa las ik een ander boek dat “ toerisme als onderwerp” heeft; Platform van Michel Houellebecq. Eén waarschuwing vooraf voor diegenen die zichzelf als “ woke beschouwen. Deze roman bevat zo ongeveer alles waar het “ wokisme “ zich tegen afzet. Dat gezegd hebbende vond ik het een zeer indrukwekkend boek dat de moderne mens een onverbiddelijke spiegel voor houdt en niet schuwt om te chocqueren en te provoceren. Het was ook erg humoristisch en bij vlagen las ik het met een brede glimlach.
Haat en onverschilligheid
Het boek begint en eindigt met de dood. In het begin van het boek overlijdt de vader van de hoofdfiguur. Zo te lezen was de vader-zoon relatie alles behalve goed en lijkt het overlijden voor de hoofdfiguur als een soort bevrijding te komen. Als blijkt dat zijn vader vermoord is door de broer van zijn noord Afrikaanse huishoudster kantelt de sfeer van gelatenheid naar woede .Als hij tijdens een reconstructie van de moord op zijn vader geconfronteerd wordt met de moordenaar van zijn vader stelt de hoofdfiguur: “ ik liet de haat langzaam bezit van me nemen, mijn adem werd lichter, het was een aangenaam en krachtig gevoel. Als ik een wapen had gehad, zou ik hem zonder aarzelen hebben neergeschoten. Die kleine smeerlap vermoorden leek me niet alleen een neutrale handeling maar zelfs een heilzame, positieve daad.”
De hoofdfiguur vraagt vakantie aan om het een en ander te verwerken waardoor hij terecht komt in de wereld van het toerisme. Hier trekt Houellebecq alle registers open en laat zijn bedenkingen tegen het toerisme de vrije loop, en stelt oa. “ Reizen per vliegtuig, met welke maatschappij en welke bestemming dan ook, houdt tegenwoordig in dat je gedurende de hele vlucht wordt behandeld als een stuk vee. Je zit opgevouwen in een te kleine, ja bespottelijk kleine ruimte, waar je onmogelijk kunt opstaan zonder al je buren in de rij te storen, en wordt direct begroet met een reeks verboden, uitgesproken door kunstmatig glimlachende stewardessen”
Ook zijn observaties over groepsgedrag tijdens vakanties zijn heel raak : “ Groepen van drie mensen of meer hebben ogenschijnlijk spontaan de neiging zich in twee vijandige subgroepen onder te verdelen.

Hedonisme en consumptiemaatschappij,
De hoofdfiguur ontmoet een vrouw, Valérie die net als hij niet afkerig is van een wilde vrijpartij. Echter dit keer is het anders de hoofdfiguur merkt op: “kan in het leven van alles gebeuren, en vooral niets. Maar dit keer was er in mijn leven toch echt iets gebeurd: ik had een geliefde gevonden en ze maakte me gelukkig” Kortom het ideale koppel lijkt gevormd Samen met de baas van Valérie ontdekken ze in een reis naar Cuba de kansen van het “ sextoerisme” en gaan de trachten te exploiteren . Al neukend rokend en zuipend lijkt een happy end in zicht als de hoofdfiguur en zijn geliefde besluiten afstand te doen van hun privileges en in een van hun vakantiebestemmingen in Thailand te blijven, maar Houellebecq niet zijn als hij geen gitzwart einde voor de lezer in petto heeft , wellicht toch een soort “ straf” voor hun hedonisme? Zonder al teveel prijs te geven komt het einde via een Islamitische aanslag.
Visionair
Het boek is meer dan 20 jaar oud en is geschreven nog net voor 9/11. Het is vooral achteraf dat het veel opschudding teweeg bracht toen de auteur een interview gaf waarin hij de Islam een “ achterlijke godsdienst “ noemde en daarvoor voor de rechter gesleept werd. Nog groter werd de consternatie na 9/11 en na de islamitische aanslagen op Bali. Nu werd Houellebecq plots een visionair genoemd. Zelf las ik eerder het boek Serotonine en daarin werden als het ware de boerenprotesten en de protesten van “ de gele hesjes voorspeld . Velen hebben in zijn roman Onderworpen een” voorspelling van de aanslagen op Charlie Hebdo gezien.Maakt hem dat een visionair of heeft hij gewoon een sterk ontwikkeld gevoel voor maatschappelijke onrust?
Het was de bekende Engelse auteur Julian Barnes die het eerst een vergelijking maakte tussen “ Platform van Houellebecq en De vreemdeling van Camus. Toen ik het nog eens nalas moet ik Barnes gelijk geven. Is hiermee Houellebecq een visionair of een nieuwe Camus? Ik denk het eerlijk gezegd niet. Hij signaleert , hij benoemt en drijft vaak de spot met zaken die maatschappelijk “ gevoelig “ liggen of misschien zelfs taboe zijn. Dat is dan mijns inziens dan ook een van de taken van de literatuur. Of zoals Camus het zo prachtig zei bij zijn Nobelprijs speech: les vrais artistes ne méprisent rien; ils s’obligent à comprendre au lieu de juger.”