Luchtig, komisch én diepgaand

Sophie Kinsella geeft al sinds 1995 boeken uit en is bekend geworden als chicklitschrijfster, waarbij ze vooral geroemd wordt om haar ‘Shopaholic’-serie. Haar boeken zijn vertaald in dertig verschillende talen. Niet te filmen is Kinsella’s young adult-debuut waarmee ze de overstap maakt naar een ander publiek, zoals meer schrijvers dat op dit moment doen.

De originele titel van het boek was Finding Audrey en eigenlijk past deze titel beter bij het boek dan de Nederlandse titel. De titel Niet te filmen weet namelijk niet de diepgang van het boek te vatten. In Niet te filmen volgt de lezer Audrey: een gewoon meisje met een angststoornis. Audrey durft het huis niet uit en kan niet met vreemden praten, want dan slaat ze dicht. Met dit verhaal past Niet te filmen in de trend van realistische fictie die op dit moment populair is onder young adult-lezers.

Dat Kinsella ervaring heeft met het schrijven van humoristische boeken is te merken tijdens het lezen van Niet te filmen. Ze weet op komische wijze een vrijwel alledaagse familie te beschrijven. Door het element van ‘filmen’ toe te voegen, onderbreekt ze het verhaal af en toe, waardoor de sfeer luchtig en spontaan blijft. Daarnaast krijg je ook een realistisch kijkje in het familieleven. Dat een bh over de trapleuning hangt en vader niet echt werkt als hij voor zijn computer zit: het zijn herkenbare elementen die bij iedereen thuis voor kunnen komen.

Niet te filmen is een erg gemakkelijk te lezen boek, maar dit maakt wel dat het ernstige onderwerp dat behandeld wordt misschien iets te luchtig wordt beschreven. Dokter Sarah suggereert het in het boek: meer voorlichting is nodig over dit onderwerp, maar dit boek bereikt de ernst van het onderwerp net niet. Audrey geneest relatief snel en de omstandigheden waarin ze opknapt vormen daarvoor niet de meest stabiele basis. Desondanks weet Kinsella begrip te kweken voor een ziekte die moeilijk uit te leggen is. Kinsella weet de angst die Audrey ervaart zeer goed onder woorden te brengen. De paniek en benauwdheid van Audrey komen werkelijk tot leven. Het raakt de lezer, waardoor die zich echt kan inleven in de emoties die Audrey voelt.

Wanneer Audrey over haar angst heen begint te komen, merk je dat ook meteen in de indrukken die Audrey meekrijgt. Het langzaam heropenen van haar wereld is prachtig beschreven door Kinsella. Dat een angststoornis in de realiteit moeilijker is om van te genezen, is een verwaarloosbare kritiek op het boek. Als Kinsella van elke beschreven week een maand had gemaakt, was er een realistischer beeld van het genezingsproces ontstaan. En dit had zo gekund, want een paar extra bladzijdes Kinsella humor had iedereen gewaardeerd.

Op meerdere punten in het boek gaat Kinsella te snel aan de gebeurtenissen voorbij. De computerverslaving van Frank mist wat realisme. Het alles-komt-op-zijn-pootjes-terecht-einde is daarnaast wat cliché. Maar Kinsella weet prachtige personages neer te zetten waar de lezer makkelijk van gaat houden. De verhouding tussen Linus en Audrey is daarnaast in deze young adult eens niet overdreven. Het boek is hilarisch en de romantiek in zijn minimalisme prachtig.

De cover zegt het niet, maar Niet te filmen is een diepgaand boek in een luchtig jasje. Het boek zet de lezer aan het denken, en iets beters kan een boek eigenlijk niet doen. Ondanks dat het boek eigenlijk te kort is en daarom niet geheel realistisch voor het serieuze onderwerp dat het behandelt, is deze kritiek te verwaarlozen. Niet te filmen is namelijk een onwijs goed geschreven boek dat een serieus en moeilijk onderwerp op een luchtige en komische wijze weet te verwerken in een verhaal.