RAZEND KNAP ONDERZOEKSWERK MET SPANNEND RESULTAAT

Op 2 juli 1943, om 18 uur 27 minuten en 25 seconden, was alles voorbij. De auteur opent krachtig. Het leven van Jacob Dirkmaat werd op dat moment in Wenen onder de guillotine beëindigd. Met deze ontknoping neemt de spanning in het boek 'De man die weg moest' eerder toe dan af. Hoe kon een groentehandelaar, geboren in 1882 in Broek op Langedijk, zijn einde vinden onder de valbijl in Wenen? Jacob was de oudste zoon van een gereformeerd gezin met acht kinderen. Hij voelde zich vooral door zijn jongere, pientere broer Wim voorbijgestreefd. Jacob wilde niet als mislukkeling eindigen en ontpopte zich tot een ondernemend persoon. Van groentehandelaar werd hij groente-exporteur. Toen de export uiteindelijk mislukte, werd hij groenteboer in Amsterdam. Na het overlijden van zijn vrouw Aaltje stond hij er alleen voor en vertrok in de jaren dertig – zijn (bijna) volwassen kinderen achterlatend – naar Wenen. Opnieuw in de groentehandel. Opnieuw zonder succes vanwege de beperkingen opgelegd door het grote Duitse rijk van Hitler. Dan maar in de textiel en de vodden, bedacht Jacob, waarvoor hij Joodse en Duitse partners vond. En zo ontvouwt zich het spannende slot van deze familiegeschiedenis, die lange tijd verzwegen werd maar in 2018 tot leven werd gebracht door Frances Sanders, met de hulp van haar nicht Agneet Dirkmaat. Door razend knap onderzoekswerk blijft dit onwaarschijnlijke verhaal als tijds- en oorlogsdocument bewaard. In een schitterende schrijfstijl en goed gedocumenteerd, maar ook met een vleugje verbeelding. Want eind april dagelijks verse bloemkool snijden in Broek op Langedijk? Zo vroeg in het voorjaar?
Met een glimlach op mijn gezicht toch nog een kritische noot. Waarom geen enkele illustratie, behalve op de omslag van het boek? De talrijke kenmerkende gebouwen en woonhuizen in Broek op Langedijk, ontworpen door de broer van Jacob, architect Wim Dirkmaat, lenen zich hier uitstekend voor. Misschien iets voor een volgende druk van 'De man die weg moest.'