KETTERIJ OF LIEFDE?

Wie tegenwoordig een kerkdienst bezoekt, zal het opvallen dat begrippen als ‘duivel’ en ‘hel’ nauwelijks nog aan bod komen. Laat staan dat er nog gesproken wordt over ‘ketters’. De kernboodschap is nu 'liefde.'

Toen ik Ketterij, het kloeke boek van Catherine Nixey, uitdagend in de boekhandel zag liggen, wist ik meteen: dit móét ik lezen. Dat betekende wel doorzetten, want het boek telt 432 pagina’s, waarvan zo’n honderd pagina’s gevuld zijn met primaire en secundaire bronnen, plus voetnoten. Alles is dus grondig onderbouwd en gedocumenteerd.

Een paar zaken sprongen er voor mij uit, en ik moest denken aan het gezegde: ‘Er is niets nieuws onder de zon.’ Neem de Romeinse dichter Juvenalis, die in de tweede eeuw na Christus klaagde dat hij in Rome nauwelijks nog een inheemse Romein kon vinden. De stad was een smeltkroes van culturen: de douaneambtenaar was een Egyptenaar, de sollicitant een Griek, en de slaaf die zich tot miljonair had opgewerkt, kwam eveneens uit Egypte. Daarnaast wemelde het er van de Syriërs, Joden en Grieken uit alle windstreken.

Opvallend is ook hoe Jezus niet de enige was in die tijd die als zoon van God werd beschouwd. Er waren talloze predikers die verhalen vertelden zoals hij dat deed en die eveneens wonderen verrichtten, zoals het genezen van zieken. In het Romeinse Rijk lagen godsdienst en geneeskunst dan ook dicht bij elkaar.

Religies veranderden voortdurend naarmate ze ouder werden en zich verspreidden naar andere landen en tijdperken.

In de laatste bladzijden van het boek staat Nixey stil bij een fascinerend detail: waarom kijken een os en een ezel eigenlijk toe terwijl het kindeke Jezus in de kribbe ligt? Ketterij? Of liefde?