GEHEIMEN VAN OPIUM ONTRAFELD, WEL EVEN DOORBIJTEN

Wist u dat de Nederlanders een sleutelrol speelden in de wereldwijde opiumhandel? In de zeventiende eeuw vestigde de VOC een monopolie op de verkoop van opium in Indië, een handel die leidde tot een wereldwijde groei van vraag en afhankelijkheid. Amitav Gosh, een vooraanstaand Indiase schrijver, onthult in zijn onlangs verschenen boek Rook en As de verborgen geschiedenissen van deze lucratieve en destructieve industrie.
Het is een indrukwekkend werk, onderbouwd met meer dan 75 pagina’s aan noten en bronvermeldingen. Gosh neemt de lezer mee langs de complexe ‘opiumlijn’, die loopt van China via Portugal, Nederlands-Indië en Groot-Brittannië naar India. Zijn beschrijvingen werpen nieuw licht op hoe vriendjespolitiek en economische hebzucht deze handel eeuwenlang vormgaven.
De Amphioen Sociëteit, een berucht vehikel van macht, speelde hierin een cruciale rol. Door aandelen te geven aan invloedrijke figuren, waaronder Willem IV, wist men het monopolie in stand te houden. Later nam de Nederlandsche Handel-Maatschappij (NHM), opgericht door Willem Frederik van Oranje, deze winstgevende handel over. Dit alles kwam al eerder aan het licht in de aanklacht van Eduard Douwes Dekker, alias Multatuli, in zijn klassieker Max Havelaar.
Of om dichter bij vandaag te blijven, Adriaan van Dis omschreef de VOC treffend als de “Vermaledijde Opium Compagnie”. Wie de geheimen van opium ontrafeld wil zien, vindt in Rook en As een onmisbaar naslagwerk. Wel even doorbijten, het is een dikke pil.