Gelaagd verhaal

Met de 'Beier'-trilogie, waarvan het eerste deel in 2016 naar het Nederlands werd vertaald, zette de Noor Ingar Johnsrud (1974) zichzelf stevig op de kaart. Niet alleen in eigen land, want de uitgeefrechten werden aan zeker twintig landen verkocht. Dat de trilogie een succes was, blijkt uit het feit dat twee van de delen wekenlang op de prestigieuze bestsellerslijst van Der Spiegel stonden. De peetmoeder, dat net als de trilogie door Annelies de Vroom werd vertaald, is de eerste standalone van de auteur, die in eigen land tussendoor nog het kinderboek Fargerne og den store honningkrigen uitbracht. Johnsrud woont met zijn gezin in Oslo en is sinds 2015 fulltime schrijver.

Als de vader van de veroordeelde Stella zichzelf van het leven berooft, wordt ze voorwaardelijk vrijgelaten om bij de begrafenis aanwezig te kunnen zijn. Met enkelband en een hoofd vol herinneringen vertrekt ze naar haar geboortedorp Vike, waar ze twintig jaar geleden is vertrokken. Haar doel is om het dorp zo snel mogelijk weer te verlaten, maar nieuwe inzichten en ontmoetingen met mensen uit het verleden houden Stella tegen.

Johnsrud heeft een geraffineerde, bijna doortrapte schrijfstijl, waarmee hij de lezer behoorlijk op het verkeerde been zet. Het boek leest mede door het beeldende karakter grotendeels als een roman, soms zelfs als feelgood, maar heeft een onderliggende laag die het daadwerkelijke verhaal draagt. Bovendien lijkt de auteur de karakters van de personages op een presenteerblaadje aan te reiken aan de lezer, met vooroordeel en al. Het raffinement daarvan wordt gaandeweg duidelijk. Dat geldt zeker voor hoofd- en ik-personage Stella, die geconfronteerd wordt met nieuwe inzichten, waardoor het beeld dat ze van haar ouders Kiki en Ringo heeft in een ander daglicht komt te staan. Haar karakter wordt onder andere door flashbacks laag voor laag afgepeld, waardoor eveneens duidelijk wordt waarom ze achter de tralies is beland. De overige personages, waaronder Stella’s stiefmoeder Esther en vriendin Diana, worden door de dialogen en door de bespiegelingen van Stella voortreffelijk in beeld gebracht.

Net zoals de auteur de karakters langzaam blootlegt, doet hij dat ook met het verhaal. Dat ontwikkelt zich chronologisch en met een loomheid, die de lezer in slaap dreigt te sussen, maar alertheid vereist zodra de schrijver flashbacks en plotwendingen inzet. Dit alles gebeurt niet met snelle acties, of extreme spanning, ook hierbij hanteert Johnsrud een niet-doorsnee stijl, die onderkoeld aandoet en getuigd van een scherp en intelligent brein.

De peetmoeder zal wellicht menig diehard thrillerfan teleurstellen door het gebrek aan snelheid en actiegerelateerde spanning. Dit boek moet het hebben van een gelaagdheid die in een literaire roman niet zou misstaan, en overschrijdt daarmee menig genregrens. Johnsrud is een auteur om in de gaten te houden.