Uitdagende satire als debuut
Aleksandra Lun (Gliwice, 1979) is een van oorsprong Poolse schrijfster. Daarnaast is ze ook literair vertaler vanuit het Engels, Frans, Spaans, Catalaans, Italiaans en Roemeens naar het Pools. Op dit moment woont en werkt ze in Brussel, waar ze Nederlands leert. Haar debuutroman De palimpsesten (2015) is met behulp van de PEN/HEIM-beurs van PEN Amerika in het Engels vertaald; Lisa Thunissen nam de Nederlandse vertaling op zich.
Lun schreef haar debuut niet in haar moedertaal, maar in het Spaans. Dit schrijven in een vreemde taal is meteen één van de thema’s van de roman. Zij vergelijkt daar de moedertaal met een trouwe hond, de vreemde taal (de stiefmoedertaal) met een veeleisende kat.
Het boek gaat als een Formule1-auto van start en voert je als lezer in razende vaart de gedachtewereld van een Poolse immigrant binnen. De bochten worden in hoog tempo aangesneden en vele ronden worden afgelegd. De roman valt dan ook meteen met de deur in huis:
'Mijn naam is Czeslaw Przesnicki, ik ben een miserabele immigrant uit Oost-Europa en een mislukt schrijver, ik heb al tijden geen seks gehad en ben opgenomen in een gesticht in België, een land dat al een jaar zonder regering zit.'
De plot is eenvoudig maar bizar. De hoofdpersoon Czeslaw is opgenomen in een kliniek in België, omdat hij zijn debuutroman niet in zijn moedertaal, het Pools, heeft geschreven maar in een vreemde taal, het Antarctisch. Ieder hoofdstuk is een dag van het leven van Czeslaw, die begint met een droom, dan een gesprek met een psychiater en daarna krijgt hij een injectie. De behandeling in de kliniek is bedoeld om te voorkomen dat Czeslaw nog een boek in een vreemde taal schrijft. Hij probeert dit natuurlijk wel. Daarvoor sluit hij zich op in de badkamer. Hier schrijft hij zijn tweede roman in het Antarctisch op de pagina’s van een oude Vlaamse krant, De Standaard.
Dit gegeven verwijst naar de titel van het boek. Een palimpsest is namelijk een hergebruikt stuk perkament waarvan de oorspronkelijke tekst is geschraapt, zodat het dure perkament opnieuw kon worden gebruikt.
Lun gebruikt dit verhaal als kapstok om het grote thema van onverdraagzaamheid aan te snijden. Al snel is duidelijk dat Czeslaw een conflict kreeg met de inheemse Antarctische schrijvers, omdat hij zijn debuutroman in hun taal had geschreven. Zij willen dit niet, Czeslaw kan beter hun boeken in zijn taal vertalen of zich bezig houden met Poolse folklore. De schrijfster stelt aan de hand van dit conflict het hokjesdenken en de onverdraagzaamheid van autochtonen aan de kaak; hoe zij zich bedreigd en superieur voelen, en hoe immigranten daarom als inferieur worden beschouwd en behandeld.
Om te illustreren dat schrijven in een vreemde taal of wonen in het buitenland, niet vreemd of bedreigend is, laat Lun tijdens de gesprekken met de psychiater en in de dromen en gedachten van Czeslaw een parade van niet de minste schrijvers langskomen. Deze schrijvers woonden vrijwel allemaal in het buitenland of schreven in een andere taal dan hun moedertaal. Zo laten onder andere de Poolse nobelprijswinnaar Withold Gombrowicz, Stefan Zweig, Herman Melville, Vladimir Nabokov en Karen Blixen hun licht schijnen over het onderwerp. Over de rol van de schrijver laat ze nog optekenen:
'Waarom verwachten mensen toch dat schrijvers vragen beantwoorden? Ik ben schrijver omdat ik vragen wil stellen. Als ik antwoorden zou hebben, was ik politicus geworden.'
De palimpsesten is een boeiend debuut vol vaart en intellectueel uitdagend. Het is een ongewoon tragikomisch verhaal vol puzzels en literaire verwijzingen. Het vraagt wel enige lenigheid van lezers om in deze achtbaan mee te gaan, lezers die in deze roman worden omschreven als de 'onschuldige, genereuze wezens die met hun eigen geld betalen om ons een paar uur van hun leven te schenken.'
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Gea Smits
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
