Solide vervolg in naoorlogs Hamburg
De roman Tijd om opnieuw te beginnen vormt het tweede deel van de trilogie, waarin vier vrouwen in Hamburg centraal staan. Het eerste deel Dochters van een nieuwe tijd besloeg de periode van 1919 tot 1948. De hoofdpersonen waren nauwelijks twintig toen het verhaal begon. Het waren de jaren waarin veel levensbepalende keuzes zijn gemaakt tegen de achtergrond van de ‘roaring twenties’, gevolgd door de opkomst van het nationaal socialisme in de jaren dertig en de Tweede Wereldoorlog. Er bestaan inmiddels plannen in ieder geval dit eerste deel te verfilmen.
In Tijd om opnieuw te beginnen, opnieuw vertaald door Olga Groenewoud, pakt Carmen Korn de draad weer op in 1949. Henny, Käthe, Lena en Ida zijn dan eind veertig en getekend door de oorlog. Ieder moet opnieuw zijn weg vinden. Ook de nieuwe generatie maakt hun keuzes. Aan het eind van het boek, in 1969, gaan de hoofdpersonen met pensioen.
Als je het eerste deel hebt gelezen, stap je makkelijk in het verhaal; je kent de personages al en het verhaal wordt opgepakt waar het eerste deel stopte. Hoewel er in het begin van het boek een overzicht van de hoofdrolspelers is opgenomen, lijkt het lastig dit deel afzonderlijk te lezen, alleen al door het grote aantal personages, het tempo waarin ze aan bod komen en de vele verwijzingen naar wat er in het eerste deel is gebeurd.
Qua thema’s en schrijfstijl lijkt dit boek natuurlijk op het eerste deel. Ook hier veel aandacht voor de stad Hamburg met dit keer – voor de liefhebber – met name aandacht voor de vraag welk gebouw na de oorlog wel en niet meer overeind staat. Het verhaal zelf leest vlot, maar nadat de cliffhanger uit het eerste deel is uitgewerkt, kabbelt de plot verder. De periode waarin het verhaal zich afspeelt is natuurlijk ook minder dramatisch. De meeste personages blijven nog steeds te veel aan de oppervlakte en op afstand – met uitzondering van het gezin van Henny (en met name haar zoon Klaus) en Käthe en haar man.
De schrijfster onderscheidt zich als het gaat om de beschrijving van Duitse thema’s: de Duitse krijgsgevangen in Rusland die pas heel laat konden terugkeren naar huis waarbij de hoop thuis daarop al vrijwel was vervlogen, de huisvestigingsproblemen in Duitsland na de Tweede Wereldoorlog wegens de vele bombardementen, en de lotgevallen van degenen die het regime van Hitler hadden gesteund. Ook de totstandkoming van West-Duitsland en later de muur tussen Oost en West-Duitsland komt aan bod. Bijzonder is de positie van homoseksuelen in Duitsland; homoseksuele handelingen tussen mannen waren tot 1968 strafbaar, met alle gevolgen van dien. Tot slot is er aandacht voor de opkomst van de Duitse radio- en televisieomroepen en hun programma’s, de modewereld en de Duitse literatuur.
Korn, die een journalistieke achtergrond heeft, heeft duidelijk veel research verricht, zoals ook blijkt uit de begrippenlijst en de plattegrond van Hamburg in 1947 in het boek. Helaas wordt de wereldgeschiedenis er soms wel een beetje met de haren bijgesleept zonder dat er verder iets mee wordt gedaan of op wordt teruggekomen, zoals:
'[…] Klaas liep het terras op met een blad gin-tonics en pinda’s. Alex stond op en volgde hem.
In Los Angeles was het net één uur in de middag op deze vierde augustus. Marilyn Monroe had nog een halve dag te leven.'
Korn heeft met dit tweede deel van de trilogie, dat de naoorlogse jaren in Hamburg omvat, voortgebouwd op haar vertrouwde concept. Ieder hoofdstuk leest als een vervolgverhaal en gunt een blik in het leven van Henny, Käthe, Lena en Ida, hun kinderen en kleinkinderen. Korn eindigt opnieuw met een cliffhanger voor het derde en laatste deel van de trilogie, De tijden veranderen. Korn zal dan over Hamburg, waar ze vanaf 1975 woont, uit eigen waarneming kunnen schrijven.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Gea Smits
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
