'Wegdwarrelen op de wind als pluizen van een paardenbloem
Dit jaar is het 500 jaar geleden dat Jheronimus (Jeroen) van Aken, later bekend als de schilder Jheronimus of Jeroen Bosch is overleden. Hij ging de geschiedenis in als ‘den duvelmakere’ (de schepper van duivels) en als schilder van satirische voorstellingen. Hij gaf op een vernieuwende wijze invulling aan bestaande motieven en bedacht een reeks van nieuwe composities. Het gevolg hiervan is dat de precieze betekenis van een deel van zijn werk vandaag de dag nog onbekend is.
Met De duivelskunstenaar probeert Matthias Rozemond de lezer mee te nemen naar de tijd waarin Jheronimus Bosch zijn meesterwerk De Tuin der Lusten schilderde. Het is 1481 en Jeroen van Aken keert terug naar zijn geboortestad Den Bosch, nadat hij een lange tijd in het buitenland is geweest. Om te leren, maar meer nog om te ontsnappen aan de liefde van Kathelijne, het meisje dat hem weet te betoveren. Zij is zwanger van hem, maar een huwelijk tussen de twee is uitgesloten. Kathelijne trouwt zijn broer Goessen, maar zal nooit echt gelukkig worden met hem.
Teruggekeerd in Den Bosch vindt Jeroen onderdak bij Goessen en Kathelijne, in het ouderlijke huis In Sint Thoenis, waar ook het familieatelier is. Goessen heeft een grote opdracht binnengehaald, maar heeft geen inspiratie en daarnaast heeft hij niet de helft van het talent van Jeroen. Al snel vraagt hij Jeroen om het af te maken. Het schilderij zal later bekend worden als De Tuin der Lusten.
De late middeleeuwen vormen een kleurrijke periode en het kost Rozemond dan ook weinig moeite om de juiste sfeer neer te zetten, waarin het verhaal zich kan ontwikkelen. Het taalgebruik, de beschrijving van de omgeving en van voorwerpen, de gebruiken: het klopt allemaal. Veel moeilijker is het om de personages tot leven te brengen. Jammer genoeg slaagt Rozemond daar niet in. Weliswaar maken we het kantelpunt in het leven van Jeroen mee, maar het blijft afstandelijk en emotieloos. Als lezer word je het verhaal niet ingetrokken, maar sta je er vanaf een afstandje naar te kijken: als ware het een schilderij. De schilder zelf gaat niet leven. Ook Kathelijne is niet de sprankelende vrouw waar Jeroen zo verliefd op was. Natuurlijk, het verhaal speelt in de middeleeuwen, dus zal ze zich logischerwijze niet zo gedragen als hedendaagse vrouwen, maar ze had wel iets meer karakter verdiend dan dat ze van Rozemond gekregen heeft.
De duivelskunstenaar is niet helemaal wat het lijkt te zijn. De omslag is prachtig en zorgt ervoor dat een vergelijking met De Orgelman van Mark Schaevers snel gemaakt is. Beide boeken gaan over een schilder over wie maar weinig bekend is en in beide boeken lijken kunst en kunstenaar centraal te staan. Wie deze vergelijking maakt, wacht een teleurstelling. Daar waar De Orgelman de lezer meetrekt in de wereld van de schilder en hem een waar kunstcollege aanbiedt, waardoor de schilder en zijn werken opnieuw gaan leven, is De duivelskunstenaar meer een verhaal over een onbereikbare liefde in een historische setting. De schilder zelf komt niet uit de verf en ook zijn meesterwerk krijgt geen extra dimensie. Voor een boek dat niet toevallig in het Jeroen Boschjaar verschijnt, is dat een tekortkoming.
De duivelskunstenaar is prettig geschreven en het wisselend perspectief zorgt ervoor dat de lezer een bredere kijk op de gebeurtenissen krijgt. Het boek is onderhoudend en voldoende inspirerend om na het lezen een bezoek aan de Jeroen Boschtentoonstelling te brengen, maar het verhaal zelf is vluchtig en dwarrelig, als pluizen van een paardenbloem op de wind.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Geertje Otten
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
