Een vos verliest wel zijn haren, maar niet zijn streken

Familieopstelling is de nieuwste roman van Kluun, het pseudoniem van Raymond van de Klundert. In eerste instantie eigenlijk opgezet als een 'eerlijk non-fictieboek', maar gaandeweg het schrijfproces werd het toch weer een roman. Kluun blijkt onverbeterlijk, net als zijn alter ego Stijn van Diepen. 'A sadder and a wiser man, he rose the morrow morn' (S.T. Coleridge; het motto voor Karakter van F. Bordewijk) gaat in ieder geval voor geen van beide mannen op.

Hoe overleef ik mijn familie? Dat is de centrale vraag in Familieopstelling, een bundel van (soms) losse episodes rond de verhaallijn van Stijn die op zoek gaat naar zichzelf. In eerste instantie boeit het boek niet. Kluun valt volautomatisch terug op de ingrediënten die een boek gemakkelijk tot een bestseller maken: vlot geschreven, een flinke portie tot in detail beschreven seks en ruim voldoende autobiografische elementen. Je hoeft er niet echt bij na te denken en het boek blijft ook niet lang hangen in je brein.

Stijn heeft in al die jaren weinig geleerd. Nog steeds beweegt hij zich pillenslikkend, snuivend en rondneukend (een andere volgorde kan ook) door de Amsterdamse jetset. Soms herinnert hij zich de naam van de vrouw niet eens of staat ze in de contactenlijst met slechts een emoji van meloenen, overeenkomend met de cupmaat, maar ach: dat maakt hem 'ginne flikker' uit. Na het overlijden van Carmen en na de scheiding van Roos is het een komen en gaan van vriendinnen voor een of meerdere nachten. 'Doordenderen' is het motto van Stijn, totdat hij zijn hand overspeelt door seks te hebben met de ex van zijn beste vriend Frenk.

De verhaallijn over het seksleven van Stijn wordt afgewisseld met de verhaallijn over zijn moeder. Ze is opgenomen in Padua, een verzorgingshuis voor dementerenden. Daar ontmoeten we Chantal, de zus van Stijn. Een doortastende dame die het afgeleerd heeft te oordelen over haar broer. Ook binnen deze relatie is Stijn simpelweg weer de parasiet die graag gebruik maakt van anderen. Jarenlang hadden ze nauwelijks contact omdat Stijn te druk was met zijn eigen Amsterdamse leven, maar nu is dat anders:

'De laatste jaren, vooral sinds ons pap dood is en ons mam alzheimer heeft, zijn we closer geworden. Ik vind haar een stuk losser geworden, maar het is niet uit te sluiten dat dit het gevolg is van de waardering die ik ben gaan uitspreken voor de mantelzorgtaken die ze op zich heeft genomen. Dat schijnt te helpen in broer-zusrelaties.'

Zie hier de diepte-investering die Stijn pleegt. Dat hij nogal eens vergeet zijn moeder te bellen is logisch, want hij heeft het enorm druk met het oppoetsen van zijn digitale imago. Op Facebook en Instagram is hij in ieder geval wel de fantastische zoon. En dat is wat telt, de rest is bijzaak.

De enige diepgang in Familieopstelling is misschien te vinden wanneer Stijn in therapie gaat: de enige manier om zijn vriendschap met Frenk niet voor altijd te verspelen. Al vroeg in de roman droomt Stijn dat niemand meer in hem gelooft. Hij wordt door iedereen gedumpt, achteloos, met hetzelfde gemak waarmee hij zijn vriendinnen dumpt: een verwijzing naar het eind van de roman, als hij op een harde manier geconfronteerd wordt met zijn echte status binnen de groep waarmee hij in therapie is. Hoewel Familieopstelling hier wat gelaagder door wordt, is dit deel van het boek onvoldoende om de plot als geheel te redden. Daar is meer voor nodig dan een familietragedie die ineens aan het licht komt.

Familieopstelling is een samenraapsel van feitjes, fantasie en overgenomen passages uit eerder werk. Vlot geschreven, maar uiterst vluchtig: overeenkomstig het leven van Stijn van Diepen. Vorm en inhoud komen overeen en dat heeft dan wel weer iets moois.