De donkere kanten van onze geschiedenis zijn nog donkerder
In Het lied van de goden verwerkt Reggie Baay het leven van Flora van Makassar, een jonge 'zwartin' die opgegroeid is in het land van Wadjo, en eigenlijk Saromê van Tosora heet. Als jong meisje waagde ze zich alleen naar buiten, werd geroofd en na enige tijd door een VOC-koopman onder valse beloftes meegenomen naar de Republiek. Het is 1756 en Saromê kijkt terug op haar leven. Natuurlijk zoekt ze naar een betekenis voor het feit daar haar leven is gespaard, terwijl vele anderen stierven onder het juk van de slavernij. Haar verhaal wordt afgewisseld met brieven van Joachim van der Elst, regent van het Spinhuis en uiteraard uit op het maximaliseren van zijn macht en vermogen. Zijn plannen deelt hij met zijn zoon Godfried, die in Batavia woont.
Het eerste hoofdstuk, verteld vanuit Saromê, wekt wellicht bij sommige lezers enige wrevel. Onze taal is niet om aan te horen:
'Maar nooit hoekig, wrikkend en stotend als de taal waardoor ik mijn nu voortdurend omringd weet. Die bestaat uit woorden en zinnen die niet gemaakt lijken om gesproken te worden. Laat staan om ermee te liefkozen.'
Gevolgd door de conclusie:
'Weerspiegelt de taal van een volk niet diens aard?'
Tel daarbij op de lucht, het licht en de zon die ook nogal tegenvallend zijn en het frame is compleet: poeté's zijn niet vrolijk, onbarmhartig, rusteloos, gejaagd en in zichzelf gekeerd.
Ook Van der Elst wordt in zijn eerste hoofdstuk meteen duidelijk gepositioneerd. Op macht belust, manipulatief, narcistisch, racistisch, ver verheven boven het plebs van de stad. Hij en zijn vrouw hopen dan ook dan zoonlief het niet zal aanleggen met een zwartin, want dat zou zijn kansen op een mooie positie vast verkleinen.
Het verhaal van Saromê is niet nieuw en onbekend, maar het moest wel geschreven worden. We hebben inmiddels veel kunnen lezen over de rol van ons land bij de slavernij. Meestal gaat om verhalen over slaven vanuit Afrika of Suriname. Veel minder vaak lees je over mensen die werden meegenomen vanuit de Oost en mensen die in de Oost als slaaf werden gehouden. Het maakt daarbij uit vanuit welk perspectief je leest. Boeiend is de verbazing van Saromê als ze ontdekt dat er ook poeté-slaven bestaan: witte mensen die hun stoepjes schrobben, op het land werken en sjouwen. Allemaal zaken die in de Oost alleen door slaven worden gedaan.
Het relaas van Saromê maakt indruk, vooral door de manier waarop ze vertelt. Berustend, reflectief en soms vol verbazing. Tijdens haar ontvoering vindt ze al snel bescherming bij een jonge vrouw, Halîma, die ook van Wadjo afkomstig is. 'Wees onzichtbaar', is de boodschap die ze Saromê meegeeft en deze boodschap zal haar een tijdlang voor veel ellende behoeden. Toch ontkomt ze uiteindelijk niet aan een taak in het grote huis die haar uiteindelijk opnieuw op de slavenmarkt zal brengen.
Baay heeft in het verhaal een beeld geschetst van een sterke, jonge en vooral trotse vrouw die slachtoffer wordt van omstandigheden die toen als 'normaal' werden gezien. Van der Elst wordt als een karikatuur neergezet, blijft op grote afstand van het verhaal en het is bijna niet mogelijk om sympathie voor hem te krijgen. Ook als je het boek plaatst in de tijd waarin het zich afspeelt, zie je weinig anders dan een op macht beluste man, die ten koste van alles en iedereen wil groeien. Het moment waarop de verhalen van de beide hoofdpersonages elkaar raken, is voorspelbaar, maar in dit geval stoort het niet. Het is eerder een soort noodlot: onafwendbaar en vernietigend.
Baay vertelt met grote kennis van zaken over een periode die te lang onbelicht bleef. Het is echter de vraag of hij niet beter een andere vorm had kunnen kiezen. Een briefuitwisseling veronderstelt luisteraars die op zijn minst tijdgenoten zijn. De lezer is geen tijdgenoot van beide personages en hij/zij moet dus zaken uitgelegd krijgen die voor tijdgenoten bekend zijn. Hierdoor knelt de vorm af en toe, maar dat neemt niet weg dat het verhaal de lezer uiteindelijk diep zal raken. En dat is nu precies één van de functies van literatuur.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Geertje Otten
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
