Het schaduwspel komt zijn belofte niet na

In 1623 ontmoet de bijna 19-jarige Eva Ment, dochter van een Amsterdamse lakenkoopman, de gouverneur-generaal van Batavia: Jan Pieterszoon Coen. Coen is voor een korte tijd terug in Nederland en is naarstig op zoek naar een vrouw die hem wil vergezellen naar Batavia. Hij laat zijn oog op de jonge Eva vallen, die echter weinig voor hem voelt. Toch komt het tot een huwelijk als vader Ment sterft en het familiebedrijf in de problemen komt. Kort na de geboorte van hun dochtertje Geertruyt vertrekt ze samen met Jan en haar moeder, broer en zus naar Batavia.

Het schaduwspel van Simone van der Vlugt (1966) is zeker geen trots verhaal over de heldendaden van Jan Pieterszoon Coen. Als Eva een vage toespeling krijgt over de rol van Jan bij de gebeurtenissen op de Banda-eilanden, gaat ze op zoek naar informatie. In het dikke boek dat ze raadpleegt, vindt ze niets dan positieve zaken. De lezer voelt het al aankomen: dit boek is geschreven vanuit blank perspectief en Van der Vlugt gaat uit de doeken doen hoe het werkelijk zat. Ook de steeds terugkerende vraag of Jan wel goed voor Eva is, zorgt ervoor dat de lezer al snel doorheeft dat hij een donkere kant heeft.

Het schaduwspel voldoet aan de verwachtingen die de kenners van de historische romans van Van der Vlugt hebben. Op een vertrouwde manier vertelt ze het verhaal, waarbij historische feiten en fantasie elkaar afwisselen. Het is duidelijk dat ze voldoende onderzoek heeft gedaan, zodat ze niet betrapt wordt op historische onjuistheden. Daarbij is de opbouw gedegen, volgens een beproefd recept: eerst ruim aandacht voor de historische setting en de kennismaking met de personages. Vervolgens toewerken naar een hoogtepunt in het verhaal, om er daarna snel een eind aan te breien.

Van der Vlugt kiest voor vertrouwd en daar is niets mis mee, mits de lezer geen hoge eisen aan de roman stelt. Het verhaal is onderhoudend en de historische achtergrond spreekt tot de verbeelding. Ruim voldoende voor jonge lezers of lezers die gewoon lekker een boek willen lezen. Voor de lezer die meer uitgedaagd wil worden, is Het schaduwspel een teleurstelling. De vele details en de soms overbodige ‘ouderwetse’ woorden maken het verhaal onnodig traag. Daarbij heeft de roman af en toe het karakter van een geschiedenislesje en wordt het verhaal hier en daar belerend. De personages blijven vlak en komen niet echt tot leven. Eva is naïef en blijft naïef, ook als er volgens de verteller tot tweemaal toe "een gordijn voor haar gezicht wordt weggetrokken, waardoor ze zicht kreeg op een heel andere werkelijkheid." Versleten beeldspraak, maar Eva reageert ook nauwelijks op die nieuwe inzichten. Hier had Van der Vlugt Eva veel meer diepgang kunnen geven, waardoor ze karakter had gekregen.

‘Magistrale roman over Eva Ment en Jan Pieterszoon Coen in de woelige tijd van de VOC’: een achterflaptekst als deze maakt nieuwsgierig én schept verwachtingen. Helaas maakt Van der Vlugt deze hooggespannen verwachtingen niet waar. Het schaduwspel is weliswaar een boeiend en onderhoudend boek, maar bij lange na niet magistraal. Daarvoor is de roman niet origineel genoeg, ontbreekt de spanning en mist het verhaal diepgang.