Een samenzwering van stilzwijgen
Wat doet het met je als je je trauma’s nooit hebt kunnen verwerken? Als iedereen om je heen zwijgt en ogenschijnlijk kiest voor de gemakkelijkste weg? In Jouw leven en het mijne van Majgull Axelsson (1947) (vertaald door Janny Middelbeek-Oortgiesen) vertelt de zeventigjarige Märit over haar leven dat beheerst wordt door het schuldgevoel dat ze meer dan vijftig jaar met zich meedraagt en waar ze nooit met iemand over heeft kunnen spreken.
Jouw leven en het mijne is niet ‘zomaar’ een roman, maar heeft wel degelijk een onderliggende laag die de lezer laat nadenken: hoe inclusief is onze samenleving eigenlijk? Zonder dat hij het wist fungeert de kleine grote broer Lars als aanjager van het verhaal. Gekke Lars, het Monster, Manke Lasse: een kind met autisme en een verstandelijke beperking. Zo’n kind dat in de zestiger jaren het liefst ver weggestopt werd.
Axelsson bouwt haar vertelling op zoals Shakespeare dat ook deed, in vijf delen met een dramatisch hoogtepunt in het derde en vierde deel. Vlak voor haar zeventigste verjaardag besluit Märit, die onderweg is naar broer en schoonzus, uit te stappen in Lund. Ze heeft er destijds kortstondig gestudeerd én het is de plaats waar het graf van haar kleine grote broer is. Grotendeels in samenspraak met De Ander, een stem in haar hoofd die fungeert als haar geweten, vertelt Märit haar verhaal. Hoe de kleine Lars alle aandacht van hun moeder kreeg, terwijl de anderen (vooral haar broer Jonas en haar opa en oma)hem verafschuwden. Hoe haar broer Jonas door zijn oma aanbeden werd, terwijl Märit nauwelijks aandacht kreeg. Hoe dit disfunctionele gezin haar gevormd heeft en hoe alles uiteindelijk leidde tot ‘Het gebeuren’.
De auteur bouwt de spanning op door slim gebruik te maken van De Ander. Als lezer ga je twijfelen: klopt het verhaal van Märit wel? Is het niet gekleurd doordat ze zich niet langer schuldig wil voelen? De Ander stelt kritische vragen, waarbij Märit het antwoord uit de weg gaat. Daarbij laat Axelsson regelmatig kleine vraagtekentjes vallen en wisselt ze af tussen het verleden (1962) en het verhaalheden. Verhaaltechnisch is er weinig op aan te merken.
Pas als Märit als negentienjarige kennis maakt met Solveig, ontrolt zich het verleden en krijgen we inzicht in Het Gebeuren. Daar ontstaat ook de extra laag in de roman. Axelsson opent de roman met een motto dat ontleent is aan Alva en Gunnar Myrdal:
'(…) Door de steeds verdergaande standaardisatie van arbeidsvoorwaarden en de grotere nadruk op een rationeel financiële houding in het ondernemingsproces worden deze ongelukkige resterenden meer en meer beroofd van iedere mogelijkheid om, al is het tegen een lager loon, een bijdrage te leveren die hun leven moreel gezien rechtvaardigt (…).'
In de zestiger jaren werden mensen met een geestelijke beperking weggestopt in instituten, waar men medische experimenten op hen uitvoerde. Ze werden gezien als nutteloos en als een belasting voor de maatschappij. Inmiddels zijn we vijftig jaar verder, worden geestelijk beperkte mensen niet meer weggestopt, maar is het motto niet minder actueel geworden. En dát is de kracht van Jouw leven en het mijne.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Geertje Otten
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
