Meisje, vrouw, anders: een overweldigende diversiteit
In de jaren tachtig maakte Bernadine Evaristo deel uit van een zwarte vrouwenbeweging. Ze groeide op in een groot, gemengd gezin in Zuid-Londen en na het verlaten van de toneelschool richtte ze een eigen, feministisch theatergezelschap op. In haar werk stonden zwarte vrouwen centraal. Ziehier de overeenkomst tussen de auteur en het centrale personage Amma Bonsu in Meisje, vrouw, anders (vertaling door Lette Vos). Amma regisseert en schrijft toneelstukken waarin vrouwen van kleur centraal staan. Ze runt haar eigen gezelschap Bush Women en als we kennis met haar maken, is ze bezig met het voorbereiden van de première van 'De laatste amazone van Dahomey'. (De leden van de elitetroepen van het Afrikaanse land Dahomey waren agressief, genadeloos en vrouw. Ze werden gevreesd door de Franse soldaten.)
Amma is begin vijftig. Ze heeft een dochter van 19, Yazz, en twee partners: Dolores en Jackie. Ze is ronduit negatief over haar Ghanese vader, die haar zijn politieke overtuigingen bijna letterlijk door de strot duwt. Haar moeder is volgens Amma duidelijk een gevalletje 'onderdrukking': van gemengde afkomst en daardoor uitzonderlijk in haar woonplaats Aberdeen, voelde ze zich als kind al minder dan een ander. Door haar huwelijk is ze volgens Amma medeplichtig aan de onderdrukking van de vrouw. Dat gaat Amma in ieder geval niet overkomen. Ze woont in kraakpanden, gaat alle vrouwen die ze ontmoet af en bindt zich uiteindelijk aan niemand.
'...ze was niet de wijde wereld in getrokken op zoek naar vrijheid en avontuur om zich vervolgens te laten knechten door andermans verlangens.'
Via Amma trekt een bont gezelschap van twaalf vrouwen langs de lezer. Alle vrouwen hebben gemeen dat ze van kleur zijn of dat ze gekleurde voorouders hebben. Evaristo laat hiermee zien dat ook de Europese landen, ogenschijnlijk wit en monocultureel, een onbekende geschiedenis hebben van gekleurde mensen die kwamen en weer vertrokken. Daarnaast hebben de vrouwen gemeen dat ze uiteindelijk allen kijken naar hun familielijnen en tot de ontdekking komen dat die juist verrijkend zijn. Alle vrouwen in Meisje, vrouw, anders zijn op zoek naar een plaats in de maatschappij.
Qua thematiek is het boek uitermate boeiend. Evaristo blijft niet 'alleen maar' bij het zwarte feminisme, maar ze stipt ook een serie van andere thema's aan. Zo noemt ze tussen neus en lippen even de problematiek rond Shell in Nigeria, als Bummi vertelt over het overlijden van haar vader, die zichzelf opblies bij het illegaal diesel raffineren. Nigeria: straatarm, uitgebuit, waar de inwoners dagelijks gevaar lopen bij hun strijd om het hoofd boven water te houden, terwijl er jaarlijks miljoenen tonnen aardolie worden opgepompt om de rest van de aardbol van dure energie te voorzien. Shirley verpersoonlijkt een ander thema: etnisch profileren. Zij wil een ambassadeur voor alle zwarten mensen op de wereld zijn en er zijn voor alle kinderen, ook voor die met een achterstand. En dan is er Megan/Morgan. Zij wil eigenlijk alleen maar zichzelf kunnen zijn en dat betekent: gendervrij. Ze wil geen man worden, maar ze wil ook niet voldoen aan de verwachtingen die aan het vrouw-zijn verbonden zijn.
De rijkdom van het boek is al voldoende voor vier sterren. Die vijfde ster heeft te maken met de stijl waarin dit boek is geschreven. Aanvankelijk moet de lezer wennen. Evaristo gebruikt geen hoofdletters en punten, maar alle zinnen beginnen op een nieuwe regel. Dat geeft in eerste instantie een onrustig beeld, maar al snel wen je eraan en ontdek je dat deze eigenzinnige stijl juist bijdraagt aan het verhaal. Vorm ontmoet inhoud. Aan het eind van hoofdstuk vijf, als Grace eindelijk van haar jongste dochter durft te houden (nadat haar vier eerste kinderen stierven), ontdekt ze dat ze haar man in de jaren is kwijtgeraakt:
'met opgestroopte mouwen, zijn broekspijpen in zijn modderlaarzen,
geleund op een schop
stond hij
bij het hek naar de voorste akkers
toe te kijken
alsof hij weer in de woestijn van Egypte was
en een fata morgana zag.'
Zo mooi kan proza zijn.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Geertje Otten
Gesponsord
Een diepgravend onderzoek naar de meest mysterieuze politieke moord van de 20e eeuw, die op de Amerikaanse president John F. Kennedy.
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
