Meer dan 5,9 miljoen beoordelingen en recensies Organiseer de boeken die je wilt lezen of gelezen hebt Het laatste boekennieuws Word gratis lid
×
Hebban recensie

Subtiel, compact en trefzeker

Geertje Otten 17 mei 2016

"We waren knapen aan de beek, jongelingen op de Main, mannen op de Rijn. Ik heb van hem gehouden, ik heb hem verraden, mijn hele leven draaide om hem. Maar we zijn elkaar nooit nader gekomen dan nu, en over een paar uur bereiken we als oude mannen de zee, zonder elkaar te kennen." Aan het eind van de novelle 'De reis naar de maan' trekt Julius Durlacher de conclusie dat hij Konrad nooit zal kennen, ook al kent hij hem al zijn hele leven. Omgekeerd zal ook Konrad Julius nooit kennen.

In Rivieren van Martin Michael Driessen bepalen de rivieren de levens van de hoofdpersonen. 'De reis naar de maan' verhaalt over twee mannen, vlotters, die hun hele leven hebben opgebouwd rond de loop van de rivier. Julius heeft een bedrijf dat boomstammen stroomafwaarts stuurt; Konrad is als jonge man bij hem in dienst gekomen, nadat ze als jongens samen opgegroeid waren. Julius heeft geld en macht; Konrad heeft dromen en zes boeken van Jules Verne. Driessen hanteert een prachtige, beeldende stijl:
" (...) water stroomde van de stammen als van de flanken van een Nautilus die de diepten heeft getrotseerd." Wat te denken van "Elke stap was een stap naar het verleden"? Achter zo’n zin gaat een heel verhaal schuil. De zinnen zijn ontdaan van iedere vorm van overbodige opsmuk en wat resteert zijn rake klappen van taal. De subtiele verbinding met andere, oude verhalen zorgt daarbij voor een mooie extra laag.

In 'Fleuve Sauvage' zakt een acteur met een alcoholprobleem de Aisne af: een gemoedelijke rivier met alleen incidentele boomhindernissen. De hoofdpersoon staat voor een moeilijke keuze: stoppen met drinken of niet. Het meanderen van de rivier komt overeen met het meanderen van de gedachten van de alcoholist. Ironisch is de ontdekking dat de enorme wilskracht van de hoofdpersoon het stoppen met drinken in de weg staat.  Als de hoofdpersoon zijn laatste, nog bijna volle, fles Famous Grouse in het water gooit, lijkt het alsof hij een besluit heeft genomen. Niets is minder waar, want de fles keert als een boemerang terug: "Een geschenk van de riviergoden, dacht hij. Het was zo voorbestemd." Bacchus’ overwegingen zijn ondoorgrondelijk. Gaandeweg het verhaal blijkt de zo rustige Aisne zich te transformeren tot een woeste Amazone. De hoofdpersoon zakt niet langer de rivier af, waarbij hij kiest langs welke kant hij vaart, maar hij wordt meegevoerd door het water. Op de gebeurtenissen heeft hij geen grip meer. Opnieuw zorgt Driessen voor symmetrie tussen de rivier en de gebeurtenissen.

De rivier is niet het enige verbindende motief in Rivieren: ook het antisemitisme en de beide wereldoorlogen treden op als verbindende elementen. In 'De reis naar de maan' en in de laatste novelle, 'Pierre en Adèle', zijn beide motieven aanwezig, maar beide keren nemen ze een bescheiden plaats in. In 'Pierre en Adèle' draait het verhaal om een langdurige ruzie tussen de boerenfamilies Corbés, hugenoten, en Chrétiens, katholiek. Ze delen een dal, waarbij een rivier de grens van de landerijen aangeeft. Jaarlijks verlegt de rivier zijn bedding, wat ervoor zorgt dat de ruzie nooit bijgelegd zal worden. Steeds heeft de natuur de ander bevoordeeld; Het gras bij de buren is altijd groener. Mooi is de overdenking van jurist Eduard Salomon, die de ruzie moet beslechten: "Inmiddels leven we in de twintigste eeuw, er wordt in Versailles gewerkt aan een vredesverdrag dat de wereld voorgoed van nieuwe oorlogen zal vrijwaren - en deze families zetten hun vete voort, van vader op zoon. De slaap van de rede baart monsters." Net als 'Heer der Vliegen', subtiel opgevoerd door Eduard Salomon als hij, gezeten op de ruïne van een kapel voor de heilige Godeberta, zijn oordeel voorbereidt, is 'Pierre en Adèle' een verwordingsverhaal. Twee wereldoorlogen zijn niet genoeg om het kwaad uit te bannen. Kwalijke omstandigheden zijn ook hier niet de oorzaak van de degeneratie van de mens: het ‘kwaad’ zit al in elke mens, groot of klein. En dat is een ontluisterende conclusie.

Reageer op deze recensie

Meer recensies van Geertje Otten

Gesponsord

Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.

Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.

'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19

Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.

Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk

Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.

Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.

Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug. 

Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!

Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.

De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!

De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.

Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.

Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.

Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!

Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.

Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.

Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.

Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.

Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.

In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.

De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.

Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!