Satire op de burgerlijke naïviteit
Hondenpoep in de speeltuintjes voor de kinderen, nachtelijke tuinfeesten bij de buren, graffiti op muren: een bekend gegeven en wat doe je ertegen? Weinig. De politie heeft geen tijd om in te grijpen, eigen rechter spelen mag niet: er resteert niets anders dan je erbij neer te leggen en het te aanvaarden. Of toch niet? In Wederzijds van Kees ‘t Hart (1944) zien we dat het ook anders opgelost kan worden. Of dat beter is dan simpelweg aanvaarden, is nog maar de vraag.
De hoofdpersoon van Wederzijds is bezig met het schrijven van een verslag over de afgelopen tijd, waarin hij en zijn vrouw Wies te maken kregen met Wederzijds, een organisatie die zich toelegt op het bestrijden van overlast. De 52-jarige conrector staat weer eens het Ziggokastje voor zijn huis van graffiti te ontdoen, als hij aangesproken wordt door een man en een vrouw in een auto. Zij bieden hem aan om het probleem definitief op te lossen. Hij accepteert het aanbod niet, maar slaat het ook niet af. Een paar dagen later blijkt het probleem opgelost en worden de conrector en zijn 35-jarige vrouw meegezogen in zaken waar ze liever niets mee te maken hebben.
Wederzijds is een roman die de lezer weinig houvast biedt. De verteller is hoogst onbetrouwbaar. Hij maakt een verslag van de gebeurtenissen om te voorkomen dat er later misverstanden tussen hem en Wies ontstaan. Of om zichzelf vrij te pleiten? Hij laat direct al weten dat hij zich nog wel eens laat meeslepen door hersenspinsels. De lezer heeft ook al snel door dat de observaties van de ik-figuur op zijn minst twijfelachtig zijn. Regelmatig slaat zijn fantasie op hol, waardoor hij kleinigheden weet op te blazen tot bijna-rampen. Op een bijna overspannen manier vertelt hij wat hem is overkomen, wat ervoor zorgt dat de scheiding tussen fictie en ‘werkelijkheid’ diffuus wordt.
Daarbij is de verteller zelf niet vrij van onbesproken gedrag. Wies was vroeger een leerling van hem en tijdens haar schoolperiode kregen de twee een relatie. Hij raakte in opspraak en dat maakt hem nog steeds kwetsbaar. Zo loopt hij over van jaloezie als Wies opnieuw contact krijgt met een ex-vriendje en overweegt hij zelfs om Wederzijds in te schakelen om dit contact te verbreken. Uit het verslag blijkt dat de hoofdpersoon er alles aan wil doen om maar ‘goed’ over te komen. Steeds opnieuw zoekt hij een reden waarom zijn handelen toch juist is geweest. Hoewel alles binnen Wederzijds lijkt gebaseerd op vrijwilligheid, wordt er toch een tegenprestatie verwacht. Hij kon dus niet anders, maar werd meegetrokken. Een soort noodlotsgedachte, die echter aan waarde verliest als je bedenkt dat de hoofdpersoon economisch belang heeft bij het ingrijpen van Wederzijds. Hij verhuurt de bovenverdieping van zijn huis via airbnb en dan is overlast geen aanbeveling.
Wederzijds leest als een stream of consciousnessnovel. Eigenlijk gaat het niet zozeer om het verschijnsel Wederzijds, maar meer om het innerlijke proces van de verteller. Postmoderne schrijvers als Kees ‘t Hart beschouwen chaos als iets onvermijdelijks: iets wat in Wederzijds nadrukkelijk aanwezig is. Er is nauwelijks verband te ontdekken tussen de verschillende gebeurtenissen, zoals het afbranden van een school en het in opdracht stallen van een fiets van een onbekende. Ook de personages blijken meerdere identiteiten te hebben. Fransen (een van de leiders) blijkt Van der Kan te heten, maar soms ook Steenhuizen. Tel daarbij op de chaos in het hoofd van de verteller, die eigenlijk alles graag geordend en overzichtelijk wil hebben en je hebt een verhaal dat glibbert als het zeepje onder de douche.
Ondanks dat is Wederzijds een boeiende en goed-leesbare roman. Het onderliggende verhaal is duidelijk en past binnen de huidige tijd van populisme, buurtpreventienetwerken en een glijdende schaal van beschaving. Met korte en nuchtere zinnen beschrijft ‘t Hart de burgerlijke naïviteit van een op orde en netheid gestelde conrector die niet toevallig Veiligheid en Roosters in zijn takenpakket heeft. Zie hier de ironie.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Geertje Otten
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
