Liefde is gratis. Waarheid een schemerzone.

‘Met verhalen kun je het verleden van de toekomst ontdoen, de enige manier om tot wijsheid achteraf te komen’ (Valeria Luiselli)

Hij een optimistische Amerikaan – wonderkind, violist – die charmeert door zijn roekeloze zorgeloosheid, Zij een Nederlandse – melancholisch, denker en zwaarder op de hand. Twee tegengestelde karakters die samen beginnen aan een nieuw avontuur in een kleine boot zonder de mogelijkheid te hebben om je terug te trekken op een eigen helft, vervolgens komt er nog een baby bij, en je snapt, dit kan leiden tot een conflict. Er worden in dit boeiend debuut grenzen opgezocht. Grenzen van fictie en non-fictie, maar ook de grenzen van de liefde. Het verhaal wordt op een indrukwekkende wijze verteld in een prachtige taal. Het boek vraagt om gelezen te worden. Ben je eenmaal aan het lezen, dan kun je niet meer ophouden met lezen. Je moet door. De verstrengeling van taal en inhoud zorgt voor de wens om het boek in een zit uit te lezen. De verbeelding spreekt. Toch vraagt het verhaal om ook stil te staan bij de in het boek behandelde grote thema’s: de liefde, het moederschap en het omgaan met een complotdenker. Op een knappe niet gekunstelde wijze worden de thema’s met elkaar verweven. Je bent, als je het boek uit hebt, nog dagen met het verhaal bezig en reflectie niet achterwege blijft (hoe ga IK om met een complotdenker). De inhoud blijft rondspelen in je hoofd. Oorzaak hiervan is wellicht gelegen in het feit dat je in het hoofd kruipt van de hoofdpersoon. Voor de mannelijke lezers. De bevallingsscene, die blijft hangen. Deze scene wordt met de juiste woorden zo intens beschreven, waardoor de rillingen niet wegblijven.
Vanaf de eerste bladzijde lezen we hoe Ilse een zelfstandige, onafhankelijke en intelligente vrouw in de woonboot verstrikt raakt in een beklemmende kwaadaardige psychische omgeving, die groeit en woekert. Haar geliefde zegt haar de willen beschermen, maar vlucht in complottheorieën, kiest voor de aanval via het kleineren van de ander. Ilse kan zich lange tijd niet voorstellen dat haar geliefde werkelijk in al die dwaze complottheorieën gelooft. Ze is overtuigd dat ze hem op andere gedacht kan brengen. Het tegenovergestelde gebeurt. Het geweld neemt steeds ernstiger vormen aan. Wanneer het water tot aan haar lippen staat en het leven op de woonboot onhoudbaar wordt, kiest ze voor zichzelf en haar kind. Ze pakt haar eigen leven weer op.

Is het verhaal autobiografisch?

Zelf zegt de schrijfster daarover: “Duet heeft een ik-verteller, en dus vallen de verteller en de hoofdpersoon samen. Ik ben de auteur van het boek, en ik lijk veel op mijn verteller, maar ik ben het niet – althans, niet helemaal. Bijvoorbeeld laat ik mijn verteller dingen zeggen of doen die ikzelf niet letterlijk gezegd of gedaan heb. Bovendien leeft mijn literaire Ilse in een verhaal dat qua tijd en ruimte ‘gecomponeerd’ is, dus er zijn dingen samengetrokken, wegelaten, etc. Maar op sommige momenten komt de vertelstem overeen met de mijne, bijvoorbeeld in de meer essayistische stukken en de intermezzo’s. Die laatsten kijken meestal terug op het verhaal, van een afstandje en daarom ligt de stem daar ook dichter tegen de mijne aan.”
Concluderend, we hebben niet te maken met een autobiografische roman, maar een nieuwe genre Non-fictie.

Tot slot een opmerking met betrekking tot de lay-out. Opvallend is, dat zo hier en daar de bladspiegel van een bladzijde zo wordt weergegeven, dat je denkt dat er een gedicht aan de tekst is toegevoegd. Ik schakel dan direct bij het lezen van die stukjes tekst over in een gedichten-ritme. Bij navraag bij de auteur blijken het poëtische stukjes tekst te zijn, die bijna lijken op gedichtjes, met als doel het scheppen van adempauzes in het verhaal, momenten die even op zichzelf staan. Er leuk gevonden.

Ilse Josepha Lazaroms heeft met Duet een persoonlijk verhaal verteld, en wel op een indrukwekkende wijze in een prachtige taal met fantastische metaforen. Het boek vraagt om gelezen te worden. Kortom een bijzonder debuut.