Een bijzonder boek, dat om reflectie vraagt

‘In een land zonder vogels’ is het laatste boek van de in 2019 overleden schrijver Harry Kalmer. Hij werd pas 64-jaren oud.

Het verhaal speelt zich af in de nabije toekomst. Door een grote klimaatsverandering werd het noordelijke halfrond bijkans onbewoonbaar en verdwenen grote steden onder water. De bevolking van dit halfrond zochten in grote getale een nieuw onderkomen. De rijken konden zich veroorloven om naar het zuidelijkhalfrond te emigreren. De bevolking op het zuidpunt van het contigent Afrika was bereid om de vele klimaatvluchtelingen op te vangen. Het gevolg van de grote globale veranderingen veranderde o.a. het politieke systeem. Het bestuur werd in handen geven van een corporatie die leiding gaf aan het land d.m.v. een combinatie van een bepaalde vorm van socialisme, informatiesystemen en Koreaanse bestuurspraktijken. Dit lijkt een saai verhaal te worden, maar niets is minder waar, het verhaal is boeiend. Natuurlijk ontstaan er vanzelfsprekend groeperingen die in opstand komen. Niet iedereen is tevreden met hoe het land wordt bestuurd.

In het boek volgen we het leven van een arts, Adam Burger, een man die regelmatig terugblikt naar het verleden de tijd van voor De Wending, toen de zon nog scheen, men de bliksem zag flitsen. Toen er nog vogels waren. Na de Wending leefden Adam en zijn vrouw lange tijd een anoniem bestaan. Totdat de machthebbers ongewenste aandacht voor hen kregen vanwege het vinden van een Bijbel tussen de bezittingen van Sybille (de vrouw van Adam) en zij ter door werd veroordeeld. Adam bevond zich ineens ongepland tussen een rebellengroep en een slopende vlucht.

De boek bestaat uit twee verhaallijnen en drie delen. De ene verhaallijn, de cursief gedrukte, verhaalt over de taal van herinnering. Adam kijkt hierin terug op zijn leven met Sybille. De andere verhaallijn volgt het leven van Adam in het hier en nu, de tegenwoordige tijd. Een leven waarin hij wordt betrokken bij het verzet tegen de econocratie. De zinnen van deze tweede verhaallijn is kort en direct. De drie delen van het boek worden onderverdeeld in: ‘Fladderen’ (het eerste deel). Hierin worden de twee verhaallijnen met elkaar afgewisseld; ‘Vliegen’ (het tweede deel). In dit deel neemt de actie het over, er is geen tijd meer voor reflectie. Adam wordt gevraagd om op een geheime locatie een verzetsheld te opereren. Hij is immers arts. De geheime politie ontdekt dit. Wat volgt is wilde achtervolging met een dramatische ontknoping; ‘Landen’ (het derde deel). In dit deel staan de reflecties van Adam en een onverwacht wending aan het eind.

In dit verhaal is niets wat het lijkt. Het boek bevat thema's als liefde, loyaliteit tegenover gemis aan betrokkenheid zowel ten aanzien van mensen als ook ideologieën, individualiteit versus de gemeenschap en verschillende regeringssystemen. De (onwerkelijke) gebeurtenissen roepen de vraag op of er in dit leven iets is, dat het waard is om voor te leven of om voor te sterven.

In de beschreven dystopische toekomst heerst een hoop onvrede. De schrijver schetst in dit boek ‘In het land zonder vogels’ een onplezierige toekomst met een maatschappij waarin zo op het eerste gezicht best goed te leven valt. Maar het vertoont haarschuurtjes. Het klimaat is verslechterd, de overheid zoals wij nu kennen bestaat niet meer, de onderdrukking (bij overtredingen van de wet) is afschuwwekkend EN …de vogels vliegen niet meer. Kortom een wereld die onder je huid kruipt. Wel denk ik, wil de schrijver een waarschuwing afgeven. Ga je alleen maar voor eigen gewin, uit oogpunt van egoïsme, dan is dat het begin van het einde.

‘In een land zonder vogels is een bijzonder boek, dat je bijblijft.