Heerlijk verfrissende nieuwe kijk op Pride & Prejudice

Landgoed Longbourn is het eerst vertaalde, vijfde boek van Jo Baker. Deze aan lezen en schrijven verslingerde Engelse groeide op in Lancashire en studeerde Engelse literatuur in Oxford. Net als miljoenen lezers over de hele wereld heeft ze een bijzondere band met Jane Austens klassieker Pride & Prejudice (Trots en vooroordeel). Veel van haar herinneringen zijn gelinkt aan boeken, maar vreemd genoeg herinnert ze zich niet meer wanneer ze Pride & Prejudice voor het eerst las. Het lijkt alsof dat boek altijd in haar leven was. Ze heeft het inmiddels tig keer gelezen en het is haar ‘comfort read’ bij uitstek: als ze wat minder goed in haar vel zit, neemt ze het ter hand om zich onmiddellijk in de wereld van de Bennets, Bingleys en Darcy’s te begeven. Door haar eigen familiegeschiedenis – haar grootmoeder en diens zussen dienden bij een rijke familie – stelde Jo zich altijd voor dat zij, levend in die tijd, niet naar het bal zou zijn gegaan.  Zij zou één van die vele op de achtergrond blijvende bedienden zijn geweest, die de modder uit Elizabeth Bennets onderjurk had geschrobd of die door weer en wind op pad moest om satijnen roosjes te kopen.

Jo Baker schreef Landgoed Longbourn vanuit dat oogpunt, en ook effectief met Pride & Prejudice ernaast. De gebeurtenissen worden gevolgd vanuit de bediendenvertrekken. Het resultaat is verbluffend. Zonder afbreuk te doen aan de magie van Pride & Prejudice, schetst Jo Baker een realistische wereld waarin personages van vlees en bloed in een harde tijd leven. De schitterende bals en de prachtige huizen die door het boek en/of één van de vele verfilmingen in ons collectief geheugen staan gegrift, zijn voorbehouden aan een select gezelschap. De gewone man krijgt af te rekenen met oorlog, honger en ziekte. James Smith kreeg daar in zijn jonge leven al zijn deel van, als hij op een bijtend koude septemberdag aanwaait op landgoed Longbourn. Hij wordt liefdevol opgevangen door mevrouw Hill, de spil van het kleine groepje bedienden van Longbourn. Ze vraagt meneer Bennet hem als extra knecht in dienst te nemen. Dienstmeid Sarah, het echte hoofdpersonage, begrijpt niet waarom James zonder enige referentie zomaar in het huis wordt toegelaten. Maar hij is een aanwinst! Meneer Hill wordt stilaan te oud voor het zware werk en, zoals Lydia Bennet het weinig fijnzinnig uitdrukt, hij zit de laatste tijd als ‘een spinaap’ op de bok van de koets. Extra mankracht is dus welkom. Bovendien beseft Sarah dat er wel meer is dat ze niet begrijpt. Mevrouw Hill vliegt zonder vragen de studeerkamer van meneer Bennet binnen en er volgt iets wat op een stevige woordenwisseling lijkt. Het is ongehoord, maar Sarah denkt dat de liefdevolle mevrouw Hill er haar redenen wel voor zal hebben. Ze is bereid deze surrogaatmoeder zo niet alles, dan toch veel, te vergeven.

Eigenlijk is het een naïef clubje, de bedienden van Longbourn. ‘En wie zou er een fatsoenlijke jonge vrouw lastigvallen, met de militie zo dichtbij gestationeerd?’ laat mevrouw Hill zich bijvoorbeeld ontvallen. Ze gelooft onvoorwaardelijk, zoals vele lezers van Pride & Prejudice, in de rechtschapenheid van militairen en het morele gezag van de hogere klasse. Doorheen het boek plaatst Jo Baker daar fijne kanttekeningen bij. Hoe gedraagt de charmante Wickham, die het in Pride & Prejudice vooral op de erg jonge dames gemunt heeft, zich ten opzichte van bedienden? Hebben de hysterische buien van mevrouw Bennet een oorzaak? Weifelt meneer Bennet ook als het over bedienden gaat?

Landgoed Longbourn laat zich lezen als een aanvullende, nieuwe kijk op Pride & Prejudice. Het resultaat is een intelligent, gevoelig en grappig boek dat een stevige dosis realiteit meegeeft aan het wereldvermaarde sprookje. Zoals eerder aangegeven: de magie van Austens klassieker blijft intact, maar de kans is groot dat je monkelend aan ‘de ware toedracht’ denkt, de eerstvolgende keer dat je Pride & Prejudice (her)leest of ziet. Landgoed Longbourn is een heerlijk verfrissend, schitterend geschreven prachtboek!