Allesbehalve vrij

Als je Willy Vlautin googelt, kom je uit bij verrassende filmpjes. Hij opereert als singer-songwriter van de vierkoppige band 'Richmond Fontaine' en wordt als auteur regelmatig geïnterviewd. Over zijn vier tot nu toe verschenen boeken, allicht, maar ook over alledaagse dingen. Zo vertelt hij ergens over de slechtste baantjes die hij ooit had. Als je hem dan ziet en hoort vertellen over dode katten en honden ophalen in een bloedheet Reno, of over hoe hij bij een oude waterfilterverkoper brieven tikte op een typemachine omdat de man een afkeer had van computers, dan lijkt Willy Vlautin een goedlachse, sympathieke, olijke en doodgewone man. Geen kapsones, geen overdreven branie, een opmerkelijk oog voor situaties en groot gevoel voor humor. Dat is eigenlijk wel grappig, want die kenmerken vind je ook terug in Vrij.

Vrij is het aangrijpende verhaal over drie mensen die door omstandigheden een tijd in elkaars buurt verblijven. Leroy Kervin is patiënt in de verzorgingsinstelling waar Freddie McCall nachtwaker is. Leroy kwam met een ernstig hersenletsel terug uit de Irak-oorlog. Hij lag maanden in coma en na zijn ontwaken verblijft hij meestal in een mentale mist. Zijn moeder Darla zit aan zijn bed en leest hem science fiction voor. Op een nacht wordt Leroy wakker en hij beseft dat de mist in zijn hoofd weg is. Hij weet niet of die situatie tijdelijk of blijvend is, maar hij maakt meteen van het moment gebruik om uit het leven te stappen. Freddie McCall vindt hem en belt een ambulance. Freddie combineert twee jobs. Overdag staat hij in een verfwinkel, ’s nachts is hij nachtwaker. Hij werkt zo hard om de torenhoge ziekenhuisrekeningen van zijn jongste dochter te kunnen betalen. Het lukt hem niet. De facturen swingen de pan uit, en Freddie vreest dat hij zijn huis zal verliezen aan schuldeisers. Sinds zijn vrouw hem verliet voor een andere man, is hij zijn gezin al kwijt. Leroy komt in een ziekenhuis terecht waar Freddy hem regelmatig komt opzoeken. Een vaste waarde in dit ziekenhuis is verpleegster Pauline. Pauline is het prototype van de opgewekte, kordate verpleegster die mensen in hun waarde laat. Nochtans staat Pauline ook wel eens in een hoekje te huilen als ze denkt dat niemand het ziet. De zorg voor haar geesteszieke vader is zwaar, net zoals opgroeien met hem zwaar was. Ze zorgt voor Leroy – die almaar verder en verder wegzakt in angstige ijldromen – maar ook voor het jonge meisje Jo, die zo door god en iedereen verlaten is dat ze zich wanhopig vastklampt aan enkele jongens die haar alleen maar misbruiken.

De drie hoofdpersonages zijn op alle mogelijke manieren getekend door het leven. Vrij zijn ze geen van drieën. Ze zitten in moeilijke omstandigheden, maar proberen er op hun manier het beste van te maken.  Leroy beseft dat hij niet de rest van zijn leven geketend in een instelling wil zitten, alleen in een bed. De ex van Freddie vraagt hem of hij zich een leven kan inbeelden waarin hun jongste dochter niet geboren was. Geen zorgen om een ernstig ziek kind, geen nakend faillissement, geen dubbele job, waarschijnlijk ook geen scheiding. Freddie antwoordt dat hij zich die vraag nooit stelt. Het is wat het is, en zo moet het vooruit. Pauline zorgt voor haar vader, heeft af en toe een scharrel maar waakt heel erg over haar eigen plek. Ze laat niemand toe op haar appartement, die ruimte heeft ze nodig voor zichzelf.

Vrij gaat over mensen, over ouders en kinderen, over geliefden, over zorgen voor jezelf en voor je medemens. Het gaat over overtuigingen. Het gaat over de Amerikaanse maatschappij en hoe moeilijk hardwerkende mensen het in die maatschappij kunnen hebben. Het is geen vrolijk maar wel een eerlijk en waarachtig verhaal. Bovendien gloort er hoop. Hoe moeilijk het leven ook kan zijn, het gaat altijd verder. Of zoals Freddie tegen zijn dochtertjes zegt: "We moeten elkaar steunen. Het heeft allemaal geen zin als we niet lief voor elkaar zijn. Oké?" Pet af voor Freddie, Pauline, Darla en al die andere personages die lief zijn voor anderen. Ook pet af voor Willy Vlautin, die hen zo puntgaaf tot leven wekt. Dit is een auteur om verder op te volgen.